ทุกการลงทุนมีความเสี่ยง แต่เพราะเหตุใด ทำไมผู้คนถึงกล้าเสี่ยงโดยไม่ตั้งข้อสงสัย โดยเฉพาะในกรณีแชร์ลูกโซ่ที่มีความเสี่ยงความสูง  มีมานานนับศตวรรษ และมักเกิดขึ้นซ้ำในหลายยุค หลายสมัย ตั้งแต่ยุคบิดาแห่งแชร์ลูกโซ่โลกอย่าง Charles Ponzi มาจนถึงแชร์แม่ชม้อยอันโด่งดังบนหน้า 1 หนังสือพิมพ์เมืองไทย แชร์แม่มณีที่ร่วมกันกู้ยืมเงินอันเป็นการฉ้อโกง การลงทุนพัฒนารูปแบบจากแชร์ลูกโซ่เดิมอย่าง Forex-3D และล่าสุดกับกรณี The Icon Group ที่เป็นที่จับตามองของประชาชนด้วยผู้เสียหายและมูลค่าความเสียหายจำนวนมากใน พ.ศ. 2567 

บทความนี้ตั้งใจกระตุกต่อมคิดด้วยการรวบรวมเรื่องราวแชร์ลูกโซ่ กลโกงข้ามศตวรรษที่ประวัติศาสตร์เคยมี มาช่วยสร้างความตระหนักถึงภัยทางการเงินที่เกิดได้หากไม่ทันระวังตัวหรือไม่รู้เท่าทัน ซึ่งนับเป็นหนึ่งในทักษะทางการเงินการลงทุนสำคัญที่คนไทยพึงมี

ก่อน ‘แชร์แม่ชม้อย’แชร์ลูกโซ่รายแรกของไทย โลกมีบิดาแชรร์ลูกโซ่ ‘Charles Ponzi’

ในประวัติศาสตร์โลกด้านกลโกงการลงทุน กล่าวได้ว่า Charles Ponzi คือที่จุดเริ่มต้นของ Ponzi Scheme หรือแชร์ลูกโซ่อย่างแท้จริงในช่วงยุค 1920 โดย Charles Ponzi ซึ่งเดิมเป็นชาวอิตาลีและเดินทางมายังประเทศสหรัฐอเมริกาเพื่อแสวงหาโอกาสและความร่ำรวยในต่างแดน เริ่มจากพนักงานร้านอาหารและพนักงานในหลายธุรกิจและห้างร้าน ก่อนถูกไล่ออกเพราะเก็บเงินทอนของทางร้านไว้กับตัวเอง จากนั้นได้ย้ายไปยังประเทศแคนาดา ได้งานเป็นผู้ช่วยพนักงานธนาคารของอิตาลี ธนาคารที่มีรูปแบบดำเนินการเป็นธุรกิจสีเทา ให้ดอกเบี้ยอัตราที่สูงกว่าตลาด 2 เท่า หมุนเงินของลูกค้ารายใหม่ไปให้กับลูกค้ารายก่อนหน้านี้

จนวันหนึ่งธุรกิจเกิดสะดุด เจ้าของธนาคารจึงนำเงินต้นหนีออกนอกประเทศ ซึ่งคาดว่าเป็นแนวโน้มสำคัญที่ทำให้เกิด Ponzi Scheme ของ Charles Ponzi เองในเวลาต่อมา จาก บิดาแชร์ลูกโซ่ | WEALTH HISTORY EP.51 โดย ดร.วิทย์ สิทธิเวคิน

‘IRC - International Reply Coupon’
คือคำสำคัญ สิ่งนี้คือคูปองตอบกลับระหว่างประเทศ อนุญาตให้บุคคลส่งจดหมายไปยังประเทศอื่นเพื่อชำระค่าไปรษณีย์สำหรับการตอบกลับล่วงหน้า ตามข้อมูลจาก Universal Postal Union ซึ่งกรณึอาศัยอยู่ในสหรัฐอเมริกา และไปซื้อที่ยุโรปจะได้ราคาถูกกว่า 

Charles Ponzi เล็งเห็นประโยชน์จากส่วนต่างนี้ จึงชวนผู้คนมาร่วมลงทุนในผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนต่าง ด้วยผลตอบแทน 50% ของเงินต้นต้นภายในเวลา 45 วัน และผลตอบแทน 100% ในเวลา 90 วัน เน้นการหมุนเงินวิธีเดียวกันกับธนาคารอิตาลี นอกจากจะเกิดการบอกกันแบบปากต่อปาก เขาได้ให้สัมภาษณ์หนังสือพิมพ์ถึงพื้นฐานครอบครัวที่ประสบอุปสรรคทางการเงินมาก่อน และสร้างความน่าเชื่อถือในอีกหลายวิธี จนกระทั่งมีผู้ที่สงสัยในการดำเนินธุรกิจ

ต่อมาหนังสือพิมพ์ Boston เริ่มติดตามรายงานการดำเนินธุรกิจที่ให้ผลตอบแทนที่มากเกินไป ก่อนที่จะประสบปัญหาการหานักลงทุนหน้าใหม่ จนกลายเป็นที่มาที่ชาวอเมริกันเรียกแชร์ลูกโซ่ที่มีลักษณะหลอกลวงรูปแบบนี้ว่า Ponzi Scheme (ข้อมูลจาก U.S. Securities and Exchange Commission หรือ สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์สหรัฐอเมริกา) 

วงการแชร์ลูกโซ่ของไทยจากคดีแรกถึงปัจจุบัน The Icon Group เราได้เรียนรู้อะไรบ้าง

น่าศึกษาไม่น้อยที่รูปแบบการดำเนินการธุรกิจดังกล่าวของ Charles Ponzi ยังคงถูกนำมาใช้ในปัจจุบัน ซึ่งในประเทศไทย คดีแชร์แม่ชม้อยและเพื่อน นับเป็นกลโกงแชร์ลูกโซ่ที่สร้างความเสียหายครั้งแรก และมีผู้เสียหายจำนวนมาก ตามมาด้วยคดีแชร์ลูกโซ่ที่ถูกปรับรูปแบบตามยุคสมัยอีกหลายคดี

• กรณีแชร์แม่ชม้อย : พ.ศ. 2520-2528 หลอกให้ร่วมลงทุนในธุรกิจน้ำมันที่เป็นกระแสเกี่ยวข้องกับเศรษฐกิจโลกเวลานั้น แต่ไม่ได้นำเงินต้นไปลงทุนจริง โดยนำเงินของสมาชิกใหม่ไปเป็นผลตอบแทนคนก่อนหน้า ประกาศว่าจะได้รับผลตอบแทนใน 15 วัน เดือนละ 6.5 % หรือ 78 % ต่อปี ทั้งยังสร้างความน่าเชื่อถือจากการที่นางชม้อย ทิพย์โสเคยเป็นพนักงานองค์การเชื้อเพลิงก่อนนี้ จากบทความข่าวย้อนรอยแชร์ลูกโซ่ จากแชร์แม่ชม้อย สู่ทัวร์ญี่ปุ่น เหยื่อใหม่ มุกเดิม ข้อมูลโดยบีบีซี ประเทศไทย

• กรณีแชร์แม่มณี : พ.ศ. 2561 โดยแม่มณี นางสาววันทนีย์ ทิพย์ประเวช ที่ชักชวนผู้ติดตามออนไลน์ มาร่วมฝากเงินเพื่อลงทุนกับโปรเจ็กต์ออมเงิน ‘ฝากเงิน ออมเงิน by บัญชีแม่มณี’ จำนวนเงินวงละ 1,000 บาท และจะได้รับผลกำไร 93% ในเดือนต่อมา ทั้งยังสร้างความน่าเชื่อถือด้วยเฟซบุ๊กที่ประกอบหลากหลายธุรกิจทั้งเจ้าของแบรนด์เครื่องสำอางและโดยเฉพาะอย่างยิ่งในธุรกิจบันเทิง จากบทความข่าวย้อนรอยคดี “ฉ้อโกง” ชื่อดัง! ในไทย เสียหายหลายหมื่นล้าน-จำคุกแสนปี! โดย PPTVHD 36

• กรณี Forex-3D : พ.ศ. 2558 ปีก่อตั้ง โดยนายอภิรักษ์ โกฎธิ และกลุ่มเพื่อน เริ่มดำเนินคดี พ.ศ. 2562 เริ่มจากเปิดเว็บไซต์ www.forex-3D.com เชิญชวนประชาชนมาร่วมลงทุนซื้อขายอัตราแลกเปลี่ยนสกุลเงินต่างประเทศ (FOREX) ทำหน้าที่โบรกเกอร์ช่วยเทรดก่อนแบ่งกำไรตามสัดส่วนด้วยผลตอบแทน 10-15% ทุกเดือน มีระบบการหาสมาชิกเพิ่ม (Downline) ที่ได้รับเงินส่วนแบ่งเพิ่มเมื่อหาสมาชิกมาร่วมลงทุน โดยหนึ่งกลยุทธ์สำคัญคือการสร้างความเชื่อถือโดยกลุ่มคนจากวงการบันเทิง

• กรณี The iCon Group : พ.ศ. 2561 ปีก่อตั้ง เริ่มดำเนินคดี พ.ศ. 2567 มีนายวรัตน์พล วรัทย์วรกุล เป็นผู้ก่อตั้งและซีอีโอมีรูปแบบคล้ายธุรกิจขายตรง ทำการตลาดแบบตรงผ่านช่องทางออนไลน์ไปยังตัวแทนจำหน่ายที่เข้ามาซื้อสินค้าซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและความงาม แต่จากข้อสังเกตมีทิศทางการดำเนินการด้วยการหาลูกทีมมากกว่าการขายสินค้า ที่ยังเป็นข้อถกเถียงกันว่าเป็นธุรกิจแชร์ลูกโซ่หรือขายตรงหรือไม่ มีรูปแบบการสร้างความน่าเชื่อถือโดยบุคคลในวงการบันเทิงที่มีชื่อเสียง 

กล่าวได้ว่ายิ่งเมื่อประกอบพลังของโลกออนไลน์และโซเชียลมีเดียในปัจจุบัน ประกอบกับความต้องการความมั่งคั่งท่ามกลางความผันผวนทางเศรษฐกิจ และการลืมไปจนถึงไม่รู้บทเรียนในอดีต ยิ่งทำให้ธุรกิจรูปแบบแชร์ลูกโซ่เติบโตอย่างรวดเร็วในยุคนี้ ดังนั้นสิ่งที่ทุกคนควรทำทุกครั้งที่ก้าวสู่โลกการเงินการลงทุนคือการตั้งข้อสงสัยหรือ ‘การกระตุกต่อม เอ๊ะ’ให้กับตนเอง คิดและวิเคราะห์ เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันด้านการเงินการลงทุนที่ควรไทยควรมีมากขึ้นและมากพอในยุคนี้และในอนาคต มากกว่าการตื่นตัวเป็นรายกรณี

เราจะกระตุ๊กต่อมเอ๊ะ เพื่อความปลอดภัยในการลงทุนได้อย่างไร

เว็บไซต์รัฐบาลไทยได้นำเสนอเนื้อหาความรู้ เตือนภัย ! แชร์ลูกโซ่ คือ "ภัยร้าย" ไม่ใช่การลงทุน จากกระทรวงยุติธรรม ที่เผยถึงกลวิธีการหลอกลวงของกระบวนการแชร์ลูกโซ่ ซึ่งถือเป็นความผิดตามกฎหมาย โดยประชาชนสังเกตพฤติการณ์ได้ ได้แก่

• คนชักชวนมักเป็นคนใกล้ชิด :
  เนื่องจากง่ายที่จะจูงใจมาร่วมลงทุน กล้าที่จะบอกต่อและมีความไว้วางใจเป็นทุนเดิม
• แอบอ้างคนมีชื่อเสียงที่เข้าร่วมกิจกรรม :
  มีเหล่าคนดังในวงการต่างๆ เข้าร่วม โดยเฉพาะวงการบันเทิงที่มีชื่อเสียง
• ชักชวนโดยอวดอ้างเงินมหาศาลที่จะได้รับ :
  สร้างองค์ประกอบให้เห็นภาพความมั่งคั่งที่จะได้รับเมื่อทำธุรกิจ
• ใช้คำสวยหรู่ในการโฆษณาชวนเชื่อ :
  หลักจิตวิทยาสร้างแรงบันดาลใจให้ผู้ทำธุรกิจ เช่น เริ่มต้นจากศูนย์สู่ซีอีโอตัวจริง
• แสดงผลการลงทุนน้อยและได้ผลตอบแทนสูงในเวลาอันรวดเร็ว :
  ให้กำไรสูงมากในเวลารวดเร็ว แต่เสี่ยงน้อยเกินจริง
• สร้างโปรไฟล์สวยหรู อยู่ดี ดูแพง :
  ตอกย้ำความสำเร็จของผู้มาก่อนด้วยรูปแบบการใช้ชีวิตและการใช้สินค้าราคาแพง
• จัดฉากให้มีการอบรมสัมมนาอย่างเป็นระบบยิ่งใหญ่ :
  มีการอบรมช่วยสร้างอาชีพและสร้างแรงบันดาลใจทำธุรกิจ
• พูดจาหว่านล้อมกดดัน ให้รีบตัดสินใจ :
  เร่งสถานการณ์ที่ทำให้ไม่สามารถรอได้ ต้องรีบตัดสินใจ ร่วมทำธุรกิจทันที

ในขณะเดียวกันความตื่นตัวด้านกฎหมายที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับกรณีแชร์ลูกโซ่ Ponzi Scheme ยังถูกหยิบยกมาถกเถียงเพื่อนำมาสู่การปรับปรุงให้รัดกุม เพื่อป้องกันการกระทำผิดและความเสียหายในอนาคตมากกว่าที่เกิดขึ้นในเวลานี้ คู่ไปกับการเสริมภูมิคุ้มกันให้กับประชาชน เน้นย้ำว่าทุกการลงทุนมีความเสี่ยง กระตุ้นให้ทุกคนหมั่นติดตามข่าวสาร กรณีศึกษา และรูปแบบกลโกงใหม่ๆ ที่ใช้อาจใช้แนวคิดเดิมแต่อาจมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบให้แยบยลยิ่งกว่าเดิม

#CharlesPonzi #PonziScheme #แชร์ลูกโซ่ #แชร์แม่ชม้อย #แชร์แม่มณี #Forex3D  #TheIconGroup #ความรู้ทางการเงิน #การลงทุน #KnowledgePortal #okmd #กระตุกต่อมคิด

• ข้อมูลอ้างอิง : www.investor.gov, www.upu.int, www.bbc.com, thestandard.co, www.bangkokbiznews.com, www.matichon.co.th, www.thaigov.go.th

• ภาพอ้างอิง : www.amazon.com, www.thaigov.go.th

URL อ้างอิง: