Let’s Lamp(ang): เมื่อคนรุ่นใหม่อยากรู้จักกัน
Let’s Lamp(ang): เมื่อคนรุ่นใหม่อยากรู้จักกัน
“ทำไมคนลำปางรุ่นใหม่ถึงไม่ค่อยรู้จักกัน?” คำถามที่ดูเรียบง่ายนี้เป็นจุดเริ่มต้นของนโยบายสาธารณะเล็ก ๆ ซึ่งริเริ่มโดยเยาวชนจากโครงการ “ลอง Young (the Young Experimenters) Vol.2” ภายใต้บทบาท “นักจัดการเนื้อหาเมือง” หรือ Policy Creator เยาวชนกลุ่มนี้ได้ช่วยกันระดมความคิดและพัฒนาแผนเพื่อเสนอแนวทางใหม่ให้กับเมืองลำปาง โดยเริ่มต้นจากสิ่งใกล้ตัวที่กระทบกับชีวิตจริงของคนรุ่นเดียวกัน ซึ่งก็คือความรู้สึกว่าเด็กลำปางไม่ค่อยรู้จักกัน ไม่ค่อยมีพื้นที่สำหรับสร้างเครือข่าย รับรู้ข่าวสาร หรือพบปะกันเอง จนนำไปสู่แนวคิดของ “Let’s Lamp - ร้อยใจไว้ที่ลำปาง” นโยบายที่อยากชวนเยาวชนลำปางมาทำความรู้จักกันให้มากขึ้น ทำสิ่งเล็ก ๆ ร่วมกัน และมองเมืองของตัวเองด้วยมุมใหม่
“Let’s Lamp” เป็นความตั้งใจอยากทดลองสร้างพื้นที่ที่จะทำให้เยาวชนในลำปางได้รู้จัก พูดคุย และทำกิจกรรมร่วมกัน โดยเริ่มต้นผ่านโลกออนไลน์ทางเพจ Facebook แล้วค่อย ๆ ขยายสู่กิจกรรมในชีวิตจริงที่เปิดโอกาสให้เด็กและเยาวชนลำปางได้มีปฏิสัมพันธ์กันมากขึ้นทั้งกับคนในรุ่นเดียวกันและต่างรุ่น ให้เยาวชนรู้สึกว่าเมืองเป็นพื้นที่ของพวกเขา และการมีส่วนร่วมก็สามารถสร้างความเปลี่ยนแปลงได้จริง
ชื่อ “Let’s Lamp” มาจากการเล่นคำระหว่าง “Let’s” ที่หมายถึงการชักชวนให้มาทำบางอย่างด้วยกัน กับ “Lamp” ที่หมายถึงทั้ง Lampang และ โคมไฟ เปรียบเหมือนแสงสว่างและพื้นที่เปิดในเมืองให้คนรุ่นใหม่ได้แสดงออกและแลกเปลี่ยน ส่วนคำว่า “ร้อยใจไว้ที่ลำปาง” หมายถึงการเชื่อมโยงความสัมพันธ์ของคนในลำปางให้ใกล้ชิดกันมากขึ้น
แนวคิดนี้สำหรับคนลำปางทั่วไปอาจทำให้นึกถึงกลุ่ม Facebook ที่คุ้นเคยกันดีอย่าง “Lampang City” ที่มีสมาชิกมากกว่าสามแสนคน หรือคิดเป็นเกือบครึ่งของประชากรทั้งจังหวัด กลุ่มนี้เป็นตัวอย่างของพลังการรวมกลุ่มในโลกออนไลน์ที่ทำหน้าที่เป็นศูนย์สารพัดประโยชน์ ตั้งแต่แจ้งข่าวสาร แนะนำร้านอาหาร ซื้อขายสินค้า ไปจนถึงตามหาสัตว์เลี้ยงหาย โดยที่สมาชิกส่วนใหญ่ยังคงเป็นผู้ใหญ่หรือวัยทำงาน Let’s Lamp เป็นแนวคิดที่อยากจะต่อยอดจากตัวอย่างที่ใช้งานได้จริงนี้ และเพิ่มเติมในสิ่งที่ยังขาดไป นั่นคือการมีส่วนร่วมของคนรุ่นใหม่ สร้างพื้นที่ปลอดภัยเพื่อทำความรู้จักและพูดคุยกันในเรื่องที่จะเป็นประโยชน์ทั้งต่อตัวเองและสังคม
ทำไมต้อง Let’s Lamp?
เด็ก ๆ เหล่านี้มองเห็นจากประสบการณ์จริงว่าเยาวชนลำปางไม่ค่อยมีพื้นที่ของตัวเอง หลายคนรู้สึกว่าไม่มีเพื่อนรุ่นเดียวกันในหมู่บ้านหรือชุมชน กิจกรรมที่จัดในชุมชนก็มักจะเป็นผู้ใหญ่เข้าร่วมเกือบทั้งหมด ไม่ค่อยมีเด็กวัยเดียวกัน ทำให้ขาดแรงจูงใจในการออกไปทำความรู้จักคนใหม่ ๆ การใช้ชีวิตจึงวนอยู่ในวงจำกัด เช่น บ้าน โรงเรียน หรือสถาบันกวดวิชา ทำให้การสื่อสารระหว่างบุคคลและโอกาสในการสร้างความสัมพันธ์ใหม่ ๆ เกิดขึ้นน้อยลง
เมื่อเทียบกับในอดีต โครงสร้างความสัมพันธ์ของผู้คนมีความแน่นแฟ้นและใกล้ชิดกันกว่าปัจจุบันมาก ความสัมพันธ์ในชุมชนไม่ได้เป็นแค่เพื่อนบ้านที่อยู่ใกล้กันเท่านั้น แต่เชื่อมโยงกันผ่านเครือญาติ การแต่งงาน การมีลูกหลานหลายคน ทุกหลังคาเรือนรู้จักกัน แต่ทุกวันนี้วิถีชีวิตของคนเปลี่ยนไปภายใต้บริบทความเป็นสังคมเมือง เศรษฐกิจแบบทุนนิยม และความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างผู้คนเริ่มเจือจาง การย้ายถิ่นฐาน การมีครอบครัวขนาดเล็ก การมีลูกน้อยลงหรือไม่มีลูกเลย เป็นเรื่องปกติ ซึ่งก็เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้สายสัมพันธ์ในชุมชนบางเบาลงไป เมื่อคนในชุมชนไม่รู้จักกัน ความรู้สึกเป็นเจ้าของร่วมในชุมชนหรือเมืองก็ลดลง
นอกจากนี้แล้ว ความเป็นปัจเจก (individualism) ก็ขยายตัวจนกลายเป็นบรรทัดฐาน การต่างคนต่างอยู่เป็นเรื่องปกติ เด็กหลายคนไม่รู้จักเพื่อนบ้านที่อยู่ติดกัน ทั้งที่อยู่ห่างกันแค่ไม่กี่เมตร ในขณะที่ผู้สูงวัยในพื้นที่ต่างรู้จักมักคุ้นกัน ทั้งกลุ่มที่ชวนกันไปวัดทุกวันสำคัญทางศาสนา กลุ่มชมรมผู้สูงอายุอย่าง “ฮักกั๋นยามเฒ่า” ในอดีต กลุ่มเครือญาติ กลุ่มทำมาค้าขายในตลาดเดียวกัน ทุกคนมีความเชื่อมโยงกันตามวิถีชีวิต แต่ปัจจุบันแม้แต่การพูดคุยแบบเผชิญหน้าหรือการขอความช่วยเหลือในระดับชุมชนก็กลายเป็นเรื่องที่ไม่คุ้นเคยสำหรับคนรุ่นใหม่ สิ่งที่ตามมาคือ เมื่อความสัมพันธ์ระหว่างผู้คนลดลง การร่วมมือกันก็ลดลงตามไปด้วย การรวมพลังกันเพื่อเปลี่ยนแปลงสิ่งต่าง ๆ ก็ทำได้ยาก การพัฒนาเมืองจึงไม่ใช่แค่เรื่องโครงสร้างพื้นฐาน แต่เริ่มจากการฟื้นความสัมพันธ์ และสร้างเครือข่ายร่วมกันระหว่างคนในพื้นที่
ไม่ใช่แค่อยู่ แต่อยากช่วยดูแล
แนวคิดการสร้าง Let’s Lamp ไม่ใช่แค่การเปิดพื้นที่รวมกลุ่มของเยาวชนลำปาง แต่คือการฟื้นพลังของการ “รู้จักกัน” ให้กลับมาอีกครั้ง โดยเริ่มต้นจากโลกออนไลน์ที่เกิดการเชื่อมโยงกันได้ง่ายและสะดวกที่สุด Facebook เป็นทั้งพื้นที่คุ้นเคยของคนรุ่นใหม่และพื้นที่ยอดฮิตของคนรุ่นเก่า แนวทางของ Let’s Lamp คือการชักชวนให้เด็กและเยาวชนในจังหวัดลำปางเข้ามาเป็นติดตาม แบ่งปันความคิดเห็น กระตุ้นให้เกิดการสนทนาในกลุ่ม โดยเริ่มจากคำถามง่าย ๆ เช่น อยากทำกิจกรรมอะไร? อยากรู้จักเพื่อนใหม่ไหม? หรือมีอะไรที่อยากเปลี่ยนแปลงในเมืองลำปาง? เมื่อเริ่มมีคนเข้ามามีส่วนร่วมมากขึ้น ก็ค่อย ๆ นำแนวคิดนี้ออกไปสู่โลกภายนอก ผ่านการจัดกิจกรรมเล็ก ๆ ในเมืองลำปางให้คนได้พบเจอกันจริง ๆ เช่น นัดกันตั้งกลุ่มอ่านหนังสือหรือทำกิจกรรม outdoor ในเมือง โดยตั้งความหวังว่า เมื่อคนรู้จักกันมากขึ้นและเริ่มสร้างความเป็นเจ้าของเมืองร่วมกันอย่างค่อยเป็นค่อยไป เมืองจะกลายเป็นพื้นที่ที่ทุกคนอยากช่วยกันดูแล ไม่ใช่แค่อยู่ร่วมกันเฉย ๆ
ทุกวันนี้ ลำปางกำลังเผชิญกับความท้าทายหลายอย่าง เกิดการย้ายถิ่นฐานของเด็กและเยาวชน (youth migration) จำนวนมากออกไปเรียนหรือทำงานในต่างเมือง ด้วยเหตุผลเรื่องโอกาสทางการศึกษาและอาชีพที่มีจำกัดในบ้านเกิด ส่วนอีกด้านหนึ่ง ลำปางก็เป็นหนึ่งในจังหวัดที่เข้าสู่สังคมสูงวัยโดยสมบูรณ์ จำนวนผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง ในขณะที่คนวัยหนุ่มสาวลดลง ส่งผลให้ขาดแคลนแรงงานรุ่นใหม่และเกิดช่องว่างระหว่างวัยที่กว้างขึ้น ทำให้เมืองขาดพลังทั้งทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม
การสร้างพื้นที่ให้เยาวชนรู้สึกผูกพันกับบ้านเกิด จึงเป็นหนึ่งในแนวทางสำคัญเพื่อลดแรงผลักดันในการย้ายถิ่น และช่วยเสริมสร้างชุมชนที่มีความเข้าใจและเชื่อมโยงกันระหว่างวัยมากขึ้น ซึ่งทั้งหน่วยงานท้องถิ่น โรงเรียน หรือแม้แต่คนทั่วไป ก็สามารถมีส่วนร่วมได้ เช่น สนับสนุนสถานที่ งบประมาณ หรือบูรณาการกิจกรรมของ Let’s Lamp เข้ากับชมรมหรือชั่วโมงเรียน โดยมีเป้าหมายคือการสร้างวงจรใหม่ให้เยาวชนมีโอกาสได้แสดงออก และได้เรียนรู้จากกันและกัน
ในอนาคต Let’s Lamp ยังมีไอเดียที่น่าสนใจอีกมาก เช่น การจับคู่ “รุ่นเล็ก-รุ่นใหญ่” ให้คนต่างวัยทำกิจกรรมร่วมกัน เช่น ทำอาหารโบราณ สอนทำขนม เรียนรู้คำเมือง จัดกิจกรรมเพื่อผู้สูงอายุ สร้างความใกล้ชิดและช่วยเหลือกันระหว่างคนต่างวัย การสร้างพื้นที่ “Let’s Lamp Lab” หรือ “ลานลำปาง” ให้เยาวชนได้จัดกิจกรรมของตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นวาดรูป เล่นดนตรี เล่นบอร์ดเกม หรือแม้แต่พูดคุยแลกเปลี่ยนในเรื่องต่าง ๆ นอกจากนี้ ยังมีการเชื่อมโยงกับโรงเรียนและมหาวิทยาลัยในลำปางเพื่อเป็นช่องทางสื่อสารและแชร์กิจกรรมระหว่างกัน
ถึงแม้ตอนนี้ “Let’s Lamp” จะยังเป็นเพียงผลงานนำเสนอของกลุ่มเยาวชนนักจัดการปัญหาเมืองในโปรเจกต์ลอง Young แต่ก็สามารถเกิดขึ้นจริงได้ในอนาคตด้วยความตั้งใจและแรงสนับสนุนจากหลาย ๆ ฝ่ายที่จะมีต่อคนรุ่นใหม่ หรือก็คืออนาคตของเมืองลำปางในวันหน้า อย่างไรก็ตาม สิ่งที่เยาวชนกลุ่มนี้นำเสนอนั้นไม่ใช่แค่เพจเพจหนึ่ง แต่คือพื้นที่ทดลองนโยบายที่ออกแบบจากความรู้สึกของเยาวชนที่อยากให้เมืองของตัวเองดีขึ้น โดยเริ่มจากเรื่องเล็ก ๆ ที่อาจดูธรรมดา แต่มีพลังพอจะเปลี่ยนแปลงเมืองได้
เพราะเมืองที่ดีไม่ใช่แค่เมืองที่น่าอยู่ แต่คือเมืองที่ทุกคนอยู่ร่วมกันได้เป็นอย่างดี
____
อ้างอิง
Lampang City. กลุ่มเฟซบุ๊ก.
