‘บรรณบำบัด’ มากกว่าการให้ความรู้ หนังสือยังช่วยบำบัดจิตใจ

การอ่านหนังสือเป็นกิจกรรมเชิงบวก ที่นอกจากจะส่งเสริมความรู้แล้ว ยังทำให้คนอ่านมีความสุข สุขภาพจิตดี และช่วยแก้ไขอารมณ์ด้านลบได้ ไม่ว่าจะเป็นอารมณ์ขึ้งเครียด ซึมเศร้า หมองหม่น หรือทุกข์โศก หนังสือหนึ่งเล่มที่หยิบขึ้นอ่าน ก็สามารถปัดเป่าออกไปได้อย่างมหัศจรรย์ ซึ่งนักวิชาการเรียกมหัศจรรย์นี้จากหนังสือว่า ‘บรรณบำบัด’ 

บรรณบำบัด หรือการบำบัดจิตใจด้วยหนังสือ มาจากคำว่า Bibliotherapy เป็นการรักษาทางจิตวิทยา โดยใช้หนังสือหรือเอกสารต่างๆ มาเป็นสื่อในการช่วยเสริมสร้างจินตนาการ และความคิดของผู้ที่เจ็บป่วยทางจิตใจหรือมีอารมณ์ด้านลบ ให้ยอมรับปัญหาหรือสภาวะของตนเองได้ดีขึ้นนั่นเอง

โดยตามประวัติศาสตร์คำว่า Bibliotherapy ถูกนำมาใช้ครั้งแรกในปี ค.ศ.1916 โดย Samuel McChord Crothers นักเขียนชาวอเมริกัน แต่หากย้อนต้นตอของบรรณบำบัดจริงๆ เกิดขึ้นมาเนิ่นนานตั้งแต่สมัยกรีกโบราณแล้ว เนื่องจากชาวกรีกมีความเชื่อว่า ห้องสมุดหรือห้องหนังสือของพวกเขาเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่มีพลังในการบำบัดรักษาโรคภัยได้ ดังจะเห็นได้จากคำจารึกเหนือทางเข้าประตูห้องสมุดในเมืองธีบส์และอะเล็กซานเดรีย ที่สลักไว้ว่า Healing Place of the Soul (สถานที่เยียวยาทางจิตใจ) และต่อมาในศตวรรษที่ 19 ยังมีการนำบรรณบำบัดมาใช้ในโรงพยาบาลกับสถาบันทางจิต รวมถึงในสงครามโลกทั้งสองครั้ง เพื่อเยียวยาสภาพจิตใจของทหารที่เข้าร่วมสงครามด้วย 

สำหรับในปัจจุบัน การบำบัดจิตใจด้วยหนังสือมีอยู่ด้วยกันหลายรูปแบบ ทั้งในลักษณะการจ่ายยาเป็นรายชื่อหนังสือที่ควรอ่าน และการเล่าเรื่องจากหนังสือให้กับผู้ที่เจ็บป่วยทางจิตใจฟัง โดยหมอหนังสือหรือนักบรรณบำบัด (Bibliotherapist) เพื่อบรรเทาอาการให้ยั่งยืนขึ้นและดีกว่าการรักษาด้วยยาเพียงอย่างเดียว

อย่างไรก็ตาม แม้ไม่ใช่ผู้ป่วยโดยตรง ทุกคนที่กำลังเผชิญกับภาวะตึงเครียดหรือมรสุมในชีวิต ก็สามารถใช้หนังสือมาบำบัดตนเองจากปัญหาเหล่านั้นได้ โดยไม่จำเป็นต้องพบแพทย์ โดยหนังสือที่นำมาใช้ในการบำบัดนั้น ไม่ได้มีสูตรตายตัว อาจเป็นหนังสือแนวคลาสสิก ร่วมสมัย สมัยใหม่ หรือแนวเยาวชน ซึ่งจากจำนวนมากมายหลายปก นี่คือหนังสือบางส่วนที่อ่านแล้วช่วยปลอบประโลมใจหรือแก้ไขอารมณ์ด้านลบได้ 

• ความสุขแห่งชีวิต แปลจาก The Human Comedy เขียนโดย วิลเลียม ซาโรยัน เป็นหนังสือที่สะท้อนให้เห็นถึงความละเอียดอ่อนและดีงามของมนุษย์ แม้ในสถานการณ์เลวร้ายจากสงครามจะทำให้เกิดการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก แต่หากมนุษย์ยังมีความคิดที่ดีไม่เปลี่ยนแปลง ชีวิตก็จะดำเนินต่อไปได้อย่างไม่ทุกข์ทนจนเกินไป ซึ่งอ่านแล้วช่วยให้กำลังใจสำหรับคนที่กำลังเผชิญหน้ากับความสูญเสีย
  
  
• ของฝากจากทะเล แปลจาก Gift from the Sea เขียนโดย แอนน์ มอร์โรว์ ลินด์เบิร์ก เป็นหนังสือที่ผู้เขียนซึ่งเป็นนักบินหญิงคนแรกของอเมริกา บอกเล่าชีวิตแต่ละช่วงขณะปลีกวิเวกไปอาศัยอยู่บนเกาะ ทำให้ได้ใคร่ครวญและมองเห็นถึงคุณค่าของการใช้ชีวิตอย่างเต็มความหมาย ท่ามกลางปัญหาและความวุ่นวายที่ถาโถมเข้ามาเป็นจังหวะทั้งขึ้นและลง เหมือนกับเกลียวคลื่นในทะเลซัดเข้าหาฝั่ง อ่านแล้วช่วยปลดล็อกจากภาวะเสียสมดุลและแตกสลายได้ดี
  
  
• มหัศจรรย์ห้องสมุดเที่ยงคืน แปลจาก The Midnight Library เขียนโดย แมตต์ เฮก เป็นหนังสือร้อยเรียงเรื่องราวของหญิงสาวคนหนึ่งที่ตัดสินใจจบชีวิต หลังเผชิญกับโรคซึมเศร้าและความผิดหวังต่างๆ แต่กลับฟื้นขึ้นมาในห้องสมุดเที่ยงคืน ที่มีบรรณารักษ์พาไปพบกับหนังสือแห่งความเศร้า ที่บันทึกทุกเรื่องราวซึ่งเธอเคยเสียใจไว้ แล้วเสนอให้เธอทบทวนตนเองและลองกลับไปใช้ชีวิตใหม่ เพื่อแก้ไขความเศร้าเสียใจอีกครั้ง อ่านแล้วอบอุ่นหัวใจและทำให้มองโลกด้วยสายตาที่แตกต่างออกไป 
  
  
• ขลุ่ยไม้ไผ่ เขียนโดย พจนา จันทรสันติ เป็นหนังสือที่ผู้เขียนซึ่งเคยผ่านประสบการณ์สุขทุกข์มาไม่น้อย ตกผลึกชีวิตออกมาเป็นบทกวีที่แสนอ่อนโยน ถ่ายทอดแง่งามเล็กๆ ของชีวิต การเชื่อมโยงชีวิตกับธรรมชาติ อ่านแล้วช่วยให้จิตใจปลอดโปร่ง ลดความว้าวุ่นลงได้มาก

จึงกล่าวได้ว่า การอ่านหนังสือนั้นไม่ได้มีประโยชน์เพียงให้ความรู้เท่านั้น แต่ยังช่วยบำบัดจิตใจให้คลายจากปัญหาและอารมณ์ด้านลบได้อย่างมหัศจรรย์ด้วย 

#okmd #knowledgeportal #bibliotherapy #bibliotherapist #บรรณบำบัด #นักบรรณบำบัด #หมอหนังสือ #หนังสือบำบัดจิตใจ #หนังสือฮีลใจ

ข้อมูลอ้างอิง : https://en.m.wikipedia.org/wiki/Bibliotherapy, https://www.thekommon.co/bibliotherapist-reduces-anxiety-depression-by-book/