SUSTAINABLE AI การขับเคลื่อนเอไอที่ยั่งยืนและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

ความก้าวหน้าของเทคโนโลยี ทำให้เอไอหรือปัญญาประดิษฐ์ ได้กลายเป็นเครื่องมือทรงพลังที่สร้างประโยชน์ต่อโลกมากมาย เช่น ผลิตและประมวลผลข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลขนาดใหญ่ รังสรรค์นวัตกรรมใหม่ และช่วยแก้ปัญหาต่างๆ ในสังคม แต่ขณะเดียวกัน เอไอก็มีต้นทุนด้านสิ่งแวดล้อมมหาศาลที่น่ากังวลอย่างยิ่งด้วย

ดังนั้น Sustainable AI จึงเป็นแนวทางที่ทั่วโลกกำลังให้ความสำคัญสำหรับการพัฒนาเอไอในปัจจุบันและอนาคต เพื่อจะลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และสร้างความยั่งยืนในระยะยาว

เอไอกับต้นทุนด้านสิ่งแวดล้อม

หลายคนอาจไม่ทราบว่า การทำงานอันล้ำเลิศของเอไอมีต้นทุนด้านสิ่งแวดล้อมมหาศาล ที่ส่งผลกระทบต่อความยั่งยืนของโลกทั้งทางตรงและทางอ้อม ดังนี้

ผลกระทบทางตรง

• เกิดจากกระบวนการพัฒนาและการใช้งานเอไอ เช่น การฝึกโมเดล การทดสอบโมเดล การจัดเก็บข้อมูล และการสร้างโครงสร้างพื้นฐานด้านฮาร์ดแวร์ ทำให้มีการใช้พลังงาน น้ำ และทรัพยากรธรรมชาติอย่างสิ้นเปลือง 
• การใช้พลังงานปริมาณสูง เนื่องจากการฝึกฝนหรือสร้างสรรค์เนื้อหาใหม่ๆ จากข้อมูลที่มีอยู่เดิม ด้วยโมเดลภาษาขนาดใหญ่ของเอไอ ยกตัวอย่าง การฝึกฝน GPT-3 ต้องใช้พลังงานไฟฟ้าราว 1,300 เมกะวัตต์ต่อชั่วโมง ซึ่งเทียบเท่ากับการใช้ไฟตลอดทั้งปีของบ้านเรือนกว่า 120 หลังในสหรัฐฯ และเทียบเท่ากับการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์กว่า 500 ตัน หรือการค้นหาข้อมูลใน ChatGPT เพียงครั้งเดียว ก็ต้องใช้พลังงานไฟฟ้าถึง 2.9 วัตต์ต่อชั่วโมง
• การใช้น้ำจำนวนมาก เพื่อการระบายความร้อนในอุตสาหกรรมเอไอ ยกตัวอย่าง จากรายงานด้านสิ่งแวดล้อมประจำปี ค.ศ.2024 ของ Google ซึ่งแสดงให้เห็นว่า ศูนย์ข้อมูลเอไอของตนเองในสหรัฐฯ มีการใช้น้ำเพื่อลดความร้อนจากเซิร์ฟเวอร์มากกว่า 6,000 ล้านลิตรต่อปี และมีแนวโน้มจะสูงขึ้นอีก จึงเป็นความท้าทายในการหาทางลดการใช้ลง หรือการถาม-ตอบกับ ChatGPT-3 จำนวน 10-50 คำถาม ก็พบว่าต้องมีการใช้น้ำมากเท่ากับการดื่มน้ำครึ่งลิตร และถ้าเป็นแชตบอตรุ่นใหม่ที่ทรงประสิทธิภาพกว่า ก็ยิ่งจะมีการใช้น้ำมากกว่านี้
• การใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างไม่จำกัด ยกตัวอย่าง การผลิตชิ้นส่วนเอไอหรือฮาร์ดแวร์ ต้องใช้แร่ธาตุหายาก เช่น ลิเทียม โคบอลต์ ทองแดง มากมาย โดยกระบวนการขุดและแปรรูปแร่ธาตุเหล่านี้จากเหมืองมักก่อให้เกิดปัญหามลพิษ และเมื่อชิ้นส่วนเอไอหรือฮาร์ดแวร์หมดอายุหรือล้าสมัย ยังสร้างปัญหาขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่ยากต่อการกำจัดเพิ่มขึ้น รวมถึงมีสารเคมีอันตรายอย่างตะกั่ว ปรอท และแคดเมียม ที่สามารถปนเปื้อนในดินและแหล่งน้ำได้อีกด้วย หากไม่ได้รับการจัดการอย่างเหมาะสม

ผลกระทบทางอ้อม

• ไม่ได้เกิดจากเอไอโดยตรง แต่เกิดจากพฤติกรรมและการเปลี่ยนแปลงของอุตสาหกรรมหรือสังคมที่มีเอไอเป็นกลไกขับเคลื่อน อาทิ
• การเพิ่มขึ้นของความต้องการพลังงานในอุตสาหกรรมดิจิทัล ยกตัวอย่าง การใช้งานเอไอในระบบคลาวด์ หรือ IoT ทำให้ปริมาณข้อมูลที่ต้องประมวลผลสูงขึ้น ส่งผลให้ความต้องการใช้พลังงานไฟฟ้าสูงขึ้น ซึ่งหากไฟฟ้ามาจากเชื้อเพลิงฟอสซิลก็จะปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์มากขึ้น
• การใช้เอไอเพิ่มประสิทธิภาพในอุตสาหกรรมที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ยกตัวอย่าง เอไอถูกนำไปใช้ในอุตสาหกรรมน้ำมัน ก๊าซ และเหมืองแร่ เพื่อเพิ่มผลผลิต ทำให้เกิดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติมากขึ้น
• การใช้เอไอเพื่อสนับสนุนพฤติกรรมบริโภคเพิ่มขึ้น ยกตัวอย่าง การใช้เอไอส่งเสริมการตลาดและโฆษณาอีคอมเมิร์ช เพื่อให้การบริโภคของลูกค้าเพิ่มขึ้น ได้ส่งผลให้เกิดขยะมากขึ้น หรือแพลตฟอร์มสตรีมมิ่งที่ใช้เอไอแนะนำเนื้อหา ทำให้มีการใช้พลังงานในการสตรีมสูง

จึงเห็นได้ว่า การส่งเสริมแนวทาง Sustainable AI มีความสำคัญและจำเป็นอย่างเร่งด่วน ต่อการขับเคลื่อนความยั่งยืนให้กับโลก ท่ามกลางกระแสโลกร้อนที่ทวีความรุนแรงมากขึ้นทุกปี

SUSTAINABLE AI คืออะไร

Sustainable AI หรือเอไอที่ยั่งยืน หมายถึง การพัฒนาและใช้งานเอไอโดยคำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและความยั่งยืนตลอดทั้งวงจรชีวิตของเอไอ ภายใต้แนวทางที่มุ่งเน้นการลดการใช้พลังงาน ลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ และเพิ่มประสิทธิภาพของระบบเอไอให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น เพื่อความยั่งยืนในระยะยาว

แนวทางขับเคลื่อน SUSTAINABLE AI เพื่อความยั่งยืนของโลก

จากปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากเอไอ สามารถนำแนวทางของ Sustainable AI มาใช้ขับเคลื่อน เพื่อความยั่งยืนของโลกได้ ดังต่อไปนี้

• ส่งเสริมการพัฒนาศูนย์ข้อมูลเอไอที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม โดยการใช้ระบบระบายความร้อนที่ประหยัดพลังงาน มีการนำความร้อนจากศูนย์ข้อมูลกลับมาใช้ใหม่ หรือลดการใช้น้ำลง เช่น Google และ Amazon ที่มีการลงทุนในศูนย์ข้อมูลที่ใช้พลังงานหมุนเวียน หรือ Meta ที่ให้ความสำคัญกับการใช้น้ำในศูนย์ข้อมูลอย่างคุ้มค่า และตั้งเป้าการใช้น้ำสุทธิเป็นบวก นอกจากนี้ศูนย์ข้อมูลทั้งหมดของบริษัทยังได้รับมาตรฐานอาคารสีเขียว ที่มีการจัดการพลังงานอย่างมีประสิทธิภาพด้วย
• สนับสนุนการใช้วัสดุที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมในการผลิตชิ้นส่วนเอไอหรือฮาร์ดแวร์ เช่น ใช้เหล็ก-อะลูมิเนียมรีไซเคิล, พลาสติกชีวภาพ, วัสดุทดแทนแร่ธาตุหายาก รวมถึงสนับสนุนการยืดอายุการใช้ฮาร์ดแวร์และปรับปรุงการใช้ฮาร์ดแวร์ที่มีอยู่เดิมให้มีประสิทธิภาพสูงสุด เพื่อลดความต้องการผลิตฮาร์ดแวร์ใหม่ๆ และลดขยะอิเล็กทรอนิกส์จากเอไอ
• ปรับปรุงประสิทธิภาพโมเดลของเอไอ โดยการฝึกฝนและพัฒนาโมเดลที่เพิ่มประสิทธิภาพมากขึ้น แต่ใช้พลังงานน้อยลง และลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ด้วยวิธีต่างๆ เช่น ตัดส่วนที่ไม่จำเป็นในระบบทำงานออก เพื่อลดขนาดโมเดล แต่ไม่กระทบกับความสามารถของโมเดล, ลดระดับความแม่นยำ เพื่อลดการใช้หน่วยความจำลง แต่ยังคงความแม่นยำในระดับที่ยอมรับได้ หรือถ่ายทอดความรู้จากโมเดลขนาดใหญ่ไปยังโมเดลขนาดเล็กที่มีประสิทธิภาพใกล้เคียงกัน
• พัฒนาเอไอที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เช่น เอไอที่สามารถตรวจจับและลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในภาคอุตสาหกรรมได้ หรือเอไอที่ปรับปรุงระบบโลจิสติกส์และซัพพลายเชนให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เพื่อลดการใช้พลังงานที่ไม่จำเป็น 
• สร้างแนวทางปฏิบัติหรือนโยบายด้านเอไอที่ยั่งยืน เช่น การกำหนดมาตรฐานสำหรับเอไอสีเขียว โดยให้บริษัทเทคโนโลยีรายงานค่าการใช้พลังงานของเอไอ หรือรัฐบาลและองค์กรระหว่างประเทศกำหนดนโยบายเอไอที่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม
• ออกกฎหมายเพื่อควบคุมการพัฒนาและใช้งานเอไอ ให้คำนึงถึงประสิทธิภาพพลังงาน การใช้ทรัพยากรต่างๆ ตลอดวงจรชีวิตของเอไอ ซึ่งปัจจุบันกฎหมายด้านความยั่งยืนของเอไอในประเทศส่วนใหญ่ยังอยู่ระหว่างการพัฒนาขั้นเริ่มต้น โดยทั้งนี้ มีสหภาพยุโรปเป็นผู้ริเริ่มการออกกฎหมาย EU AI Act ซึ่งเป็นกฎหมายเอไอฉบับแรกของโลกที่ครอบคลุมประเด็นด้านความยั่งยืนในการพัฒนาและใช้งานเอไอ เมื่อปี พ.ศ.2567 ดังนั้น หากประเทศอื่นๆ ร่วมมือออกกฎหมายลักษณะเดียวกันนี้ ก็จะช่วยแก้ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมได้มาก

เพราะฉะนั้น ในสถานการณ์โลกที่กำลังเผชิญกับผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมมากมายที่เกิดจากเอไอ การขับเคลื่อน Sustainable AI จึงเป็นแนวทางที่จะช่วยแก้ปัญหาและสร้างความยั่งยืนในระยะยาวได้อย่างดี

#SustainableAI #เอไอที่ยั่งยืน #เอไอเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม #ผลกระทบของเอไอต่อสิ่งแวดล้อม #การขับเคลื่อนเอไอที่ยั่งยืนและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม #knowledgeportal #okmd #กระตุกต่อมคิด 

ข้อมูลอ้างอิง : https://thaipublica.org/2024/04/ai-electric-consumption/, https://thematter.co/brief/ai-energy/224462, www.krungsri.com/th/research/research-intelligence/sustainable-ai-2024,www.bangkokbiznews.com/world/1102944, www.brandage.com/article/39556