การประยุกต์ใช้จริยธรรมและกฎหมายดิจิทัลเพื่อการใช้งาน AI

             เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) ปรากฏในชีวิตประจำวันมากขึ้นอยู่เรื่อยๆ ไม่ว่าจะเป็นแอปพลิเคชันแต่งภาพ ฟีดข่าวในโซเชียลมีเดีย เป็นต้น เทคโนโลยีนี้ได้เข้ามามีบทบาทและกลมกลืนกับวิถีชีวิตจนเกิดความเคยชินในการใช้งาน ในขณะที่ความเข้าใจเกี่ยวกับ “ข้อจำกัด” “สิทธิ” และ “จริยธรรม” ในการใช้ AI หลายคนใช้โดยไม่รู้ว่ากำลังละเมิดสิทธิของผู้อื่นอยู่ ทั้งนี้ปฏิเสธไม่ได้เลยที่จะหลีกเลี่ยงจากการใช้งาน AI ในยุคนี้ ดังนั้น สิ่งที่สำคัญที่ผู้ใช้ควรตระหนัก คือ การให้ความสนใจ เรียนรู้ และทำความเข้าใจพื้นฐานของการใช้งาน AI อย่างมีจริยธรรมถูกต้องปลอดภัย และไม่ละเมิดสิทธิผู้อื่น

AI ใกล้กว่าตัวที่คิด

          ทุกวันนี้การใช้งาน AI ของผู้คนหลายคนมีการใช้งานอย่างไม่รู้ตัว เช่น การแต่งภาพเปลี่ยนคนที่อ้วนกลายมาเป็นคนผอม หรือ เปลี่ยนจากคนหน้าที่เกิดจากการเป็นสิวกลายมาเป็นคนหน้าใส ซึ่งในบาง
แอปพลิเคชันมีการนำ AI มาใช้ในการประมวลผล แม้กระทั้งการฟังเพลง ดูหนัง ซื้อของออนไลน์ ในระบบจะมีการแนะนำสิ่งที่เราสนใจหรือสิ่งที่เราเลือกฟัง เลือกชม อยู่เป็นประจำโดยอัตโนมัติ ซึ่งทั้งหมดเกิดจากการที่ AI วิเคราะห์ข้อมูลพฤติกรรมของผู้ใช้ที่ทำอยู่เป็นประจำอยู่บ่อยครั้ง หรือเรียกว่าระบบ Machine Learning ข้อมูลจาก Cyber Elite (2022) กล่าวว่า Machine Learning คือ การที่ทำให้คอมพิวเตอร์สามารถเรียนรู้สิ่งต่างๆ และพัฒนาการทำงานด้วยตัวของตัวเองจากข้อมูลและสภาพแวดล้อมโดยไม่ต้องพึ่งพามนุษย์ ทำให้เวลาผู้ใช้เลือกซื้อสินค้า ฟังเพลง ดูหนัง มักจะถูกแนะนำสินค้า เพลง หนัง ที่มีความใกล้เคียงกันมาให้ผู้ใช้ได้รับชมรับฟัง ทั้งนี้สิ่งใกล้ตัวที่ทำให้ผู้ใช้เข้าใจคำที่ว่า “AI ใกล้ตัวกว่าที่คิด” คือการใช้งานแอปผู้ช่วยต่างๆ เช่น ChatGPT, Gemini เป็นต้น มาเป็นผู้ช่วยเขียนรายงาน แปลภาษา ต่างๆ ซึ่งก็ถือว่าเป็นการใช้งาน AI ไปแล้วเช่นกัน

ใช้ให้เป็น ต้องรู้สิทธิ

          ในการใช้ AI ไม่ได้มีแค่ข้อดีเพียงแต่อย่างเดียว ยังมีความเสี่ยงหากใช้ผิดวิธี โดยเฉพาะในเรื่องของ “ลิขสิทธิ์” และ “สิทธิส่วนบุคคล” เช่น การใช้ AI วาดภาพจากรูปของศิลปินดารา แล้วนำไปโพสต์ขาย โดยไม่ได้รับอนุญาตอาจเข้าข่ายการละเมิดสิทธิของบุคคลนั้น การดัดแปลงผลงานของผู้อื่นโดยใช้ AI เป็นตัวช่วยในการดัดแปลงจนเกิดเป็นผลงานใหม่ ตัวอย่างเช่น การใช้เสียง หรือรูปภาพจากแหล่งอื่นๆ นำมาดัดแปลงโดยไม่ขออนุญาต อาจมีความผิดในเชิงกฎหมายลิขสิทธิ์ได้ หรือแม้แต่การทำการบ้านหรือเขียนรายงานที่ถูกเขียนโดย AI แล้วนำไปส่งให้อาจารย์ หรือหัวหน้างานอาจจะผิดจริยธรรมทางวิชาการก็เป็นได้

           ดังนั้น AI อาจจะสามารถช่วยให้ชีวิตของผู้ใช้มีความสะดวกสบายในด้านใช้ชีวิต หรือด้านการทำงาน แต่ไม่ได้แปลว่า ทุกอย่างที่ได้มาจาก AI จะสามารถคัดลอกและนำมาใช้ได้อย่างอิสระ โดยไม่คำนึงต่อความรับผิดชอบแก่สังคม สุดท้ายแล้วมนุษย์แค่ต้องการให้ AI มาเป็นเพียงแค่ผู้ช่วยในการทำงานในลักษณะต่างๆ ให้สะดวกสบายมากขึ้น มนุษย์ไม่ได้มีความต้องการให้ AI มาแทนที่มนุษย์เสียเอง

กฎหมายใกล้ตัวที่มีความเกี่ยวข้อง

          ในประเทศไทยมีกฎหมายที่น่าสนใจและใกล้ตัวมากในยุคนี้ที่มีการใช้ AI เข้ามามีบทบาทสำคัญต่อการใช้งานในชีวิตประจำวัน อย่างพระราชบัญญัติที่เกี่ยวข้องกับเรื่อง PDPA เป็น พ.ร.บ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 ที่กำหนดว่าข้อมูลส่วนบุคคล เช่น รูปภาพ เสียง เบอร์โทร เป็นต้น ที่แสดงถึงความเป็นตัวบุคคลนั้นต้องได้รับการยินยอมอนุญาตจากเจ้าของข้อมูลก่อนนำไปใช้งานได้

              และ พ.ร.บ. ความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์ พ.ศ. 2562 ที่มุ่งป้องภัยจากการโจมตีหรือการใช้งานของผู้ไม่หวังดีที่จะขโมยข้อมูลส่วนตัวของเจ้าของข้อมูล ในระบบดิจิทัล

             ดังนั้น กฎหมายทั้งสองฉบับมีความเกี่ยวในแง่ของการใช้งาน AI ในปัจจุบันด้วย เพราะระบบ AI โดยส่วนใหญ่มีการเก็บข้อมูลส่วนตัวของผู้ใช้งานจำนวนมากในการเรียนรู้ วิเคราะห์ และให้บริการ แก่ผู้ใช้งาน
ตัวอย่างเช่น การวิเคราะห์ใบหน้าของผู้ใช้ในแอปพลิเคชันแต่งภาพ ระบบมีการเก็บข้อมูลของผู้ใช้ไปแล้ว เฉพาะนั้น ผู้ใช้หากต้องการใช้แอปพลิเคชันอะไรต่างๆ ควรตรวจให้มั่นใจว่ามีมาตรฐาน น่าเชื่อถือหรือไม่
ก่อนกรอกข้อมูลส่วนตัวของผู้ใช้เอง สุดท้ายแล้วการใช้งาน AI ในยุคสังคมดิจิทัลไม่ได้เป็นเพียงแค่เรื่องของเทคโนโลยี แต่ยังมีความเกี่ยวข้องกับสิทธิส่วนบุคคล ข้อมูลส่วนบุคคล และความปลอดภัยที่ผู้ใช้งานต้องให้ความสำคัญควบคู่กันไปด้วย

จริยธรรมการใช้งานเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์

          AI ไม่ได้มีจิตสำนึก นึกคิดว่าต้องรับชอบต่อการทำผิดจริยธรรมอย่างไร AI เป็นเพียงแค่ ประมวลผลตามคำสั่งที่ผู้ใช้ป้อนมาเท่านั้น ดังนั้น ผู้ที่ต้องมีจริยธรรมในการใช้งานปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI คือ “เรา” ไม่ใช่ ตัวของ “AI” ต้องรู้จักแยกแยะว่าอะไรควรหรือไม่ควรเป็นอย่างไร นั้นคือหลักสำคัญต่อการใช้งาน AI อย่างมีคุณภาพและมีความรับผิดชอบแก่สังคม ตัวอย่างที่น่าสนใจ

                    - ไม่ควรหลงเชื่อ AI ทุกอย่างที่ถูกสร้างขึ้น อาจจะมีข้อมูลในบางอย่างผิดเพียนหรือบิดเบียนไปบาง ในบางข้อมูลที่ได้จาก AI ควรมีการศึกษาเรื่องนั้นเพิ่มเติม เพื่อความถูกต้องและปลอดภัย

                         - หากจะนำเนื้อหาจาก AI มาใช้ ในการทำงานเอกสารการบ้าน การเขียนรายงาน ควรที่จะมีการดัดแปลงหรืออ้างอิงจากแหล่งที่น่าเชื่อถือได้ หรือเข้าใจได้โดยง่ายคือ ไม่ควรคัดลอกจาก AI ทั้งหมดความอ่านและศึกษาทำความเข้าใจให้ลึกซึ้งและสรุปให้เป็นภาษาทางการของตัวเราเองจะมีความถูกต้องและปลอดภัยมากกว่า

สรุป

          เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) จะมีความฉลาดและเติบโตขึ้นเรื่อยๆ ดังนั้นผู้ใช้งานต้องรู้เท่าทันหรือฉลาดกว่า AI เพราะเราเองต้องการให้ AI มาเป็นเพียงแค่ผู้ช่วยในการใช้ชีวิตประจำวัน และในทำงาน
เพียงเท่านั้น ไม่ได้ต้องการให้ AI มาแทนที่มนุษย์ จึงควรมั่นศึกษาเรียนรู้และใช้งานอย่างเหมาะสม ให้รู้สิทธิของตนเอง เคารพสิทธิของผู้อื่น และเข้าใจหลักจริยธรรมในการใช้งาน เพื่อให้ AI เป็นผู้ช่วยแก่มนุษย์
ไม่ไช่ต้นเหตุต่อการเกิดปัญหาในอนาคตได้

รายการอ้างอิง

         Cyber elite. (2022). Machine Learning เทคโนโลยีประโยชน์ครอบจักรวาล.