สวนสาธารณะ เมืองกาญจน์ พื้นที่สร้างสรรค์ของชีวิตและชุมชน

สวนสาธารณะ พื้นที่สร้างสรรค์สำหรับชีวิต

ในขณะที่ แลนด์มาร์กใหม่อย่าง Sky Walk เมืองกาญจนบุรี กำลังคึกคัก จากนักท่องเที่ยวที่แวะเวียนมาไม่ขาดสาย โดยเฉพาะในช่วงวันหยุดเสาร์อาทิตย์ ข้างๆ กันยังมี สวนสาธรณะ ลานกิจกรรม ลานคนเมือง ซึ่งเป็นภูมิทัศน์ใหม่ล่าสุดของเมืองกาญจบุรี เราลองออกสำรวจพื้นที่ดังกล่าว จุดต่างๆ ที่ถูกสร้างและจัดวางเพื่อรองรับกิจกรรมของทุกเพศทุกวัน วันนี้ เราได้เห็นคนเมืองกาญออกมาทำกิจกรรมต่างๆบนพื้นที่แห่งนี้เพิ่มมากขึ้น

จากจุดเริ่มต้นจากปัญหาสู่การปรับปรุง

เริ่มจากที่จังหวัดกาญจนบุรีได้ดำเนินการแก้ไขปัญหาแพรุกล้ำบริเวณแม่น้ำแควใหญ่และแม่น้ำแควน้อย รวมทั้งทางภาคเอกชน ได้เสนอขอรับการสนับสนุนในการปรับปรุงภูมิทัศน์บริเวณสองฝั่งแม่น้ำแควน้อย-แควใหญ่ พัฒนาแหล่งท่องเที่ยวจากคณะรัฐมนตรี ตลอดจนจัดระเบียบและปรับปรุงภูมิทัศน์พื้นที่ริมฝั่งถนนแม่น้ำแคว จัดทำเป็น Walking Street สวนสาธารณะ ลานกิจกรรม ให้เป็นพื้นที่สาธารณะของชาวเมืองกาญจนบุรี เพื่อฟื้นฟูการท่องเที่ยวในตัวเมือง กระตุ้นเศรษฐกิจ ภายหลังสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 มีเป้าหมายของจัดสรรพื้นที่เหล่านี้ผ่านกิจกรรมต่าง ๆ ให้คนเชื่อมโยงถึงกันมากขึ้น อาจจะเป็นสวน ซอย ถนน หรือย่าน ควบคู่ไปกับการทำให้เศรษฐกิจในย่านมีชีวิตชีวา

ทำให้ไม่เพียงแต่สกายวอล์กเท่านั้นที่ได้รับความสนใจ แต่พื้นที่โดยรอบสกายวอล์กก็ได้รับการพัฒนาไปด้วยเช่นกัน โดยเส้นทางการท่องเที่ยวนั้นจะเริ่มจากประตูเมืองเก่ามา จนถึงถนนที่มีการปรับฟุตบาทมีสีสันที่สวยงามจนมาถึงจุดชมวิวท่าน้ำ เริ่มจากสวนสาธารณะ ที่ทำให้พื้นที่นี้เป็นพื้นที่สีเขียว มาจนถึงลานกิจกรรมที่เปิดให้เป็นพื้นที่สาธารณะมาออกกำลังกายกลางแจ้ง รวมทั้งกีฬา extreme ให้กับเยาวชนมีพื้นที่ในการสร้างสรรค์กิจกรรมด้วย ถัดไปก็จะเป็น walking street ที่ให้ชาวเมืองกาญจนบุรีได้สามารถนำอาหารสินค้ามาขายได้ให้แก่นักท่องเที่ยว ได้เลือกซื้อเลือกชมและเดินเล่นในบรรยากาศริมแม่น้ำ



พื้นที่สาธารณะคืออะไร จำเป็นแค่ไหนที่ต้องมี 

พื้นที่สาธารณะคือ องค์ประกอบสำคัญของเมืองที่ช่วยส่งเสริมให้ประชากรในชุมชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สังเกตได้จากประเทศที่เจริญแล้วมักมีสัดส่วนของพื้นที่สีเขียวมาก เพื่อรองรับความต้องการที่หลากหลายของประชากรที่อาศัยในพื้นที่นั้น ๆ  ซึ่งบทบาทของพื้นที่สาธารณะถูกออกแบบมาทำหน้าที่บางอย่างให้กับบริบทโดยรอบ เช่น รองรับหรือส่งเสริมให้เกิดปฏิสัมพันธ์ระหว่างคนกับพื้นที่ อีกทั้งยังมีบทบาททางด้านกายภาพ เศรษฐกิจ สังคมวัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อมของเมือง ในขณะที่ประโยชน์ของพื้นที่สาธารณะเกิดจากการที่ผู้ใช้งานไปใช้พื้นที่เพื่อกิจกรรมต่าง ๆ อาทิ พักผ่อน การมีกิจกรรมทางกาย การค้าขาย การประกอบพิธีกรรมทางศาสนาและความเชื่อ รวมทั้งใช้เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งของสังคม เป็นต้น ซึ่งพื้นที่สาธารณะมีความแตกต่างกันด้วยขนาด และความหลากหลายของการจัดสรรพื้นที่ และกิจกรรมในพื้นที่สาธารณะ รวมถึงพฤติกรรมของผู้ใช้งาน กระแสความนิยม และการจัดการพื้นที่ของชุมชนนั้น ๆ 

พื้นที่สาธารณะ  สำหรับทุกคนทั้งคนเมืองกาญ รวมถึงผู้ที่มาเยือน

ในส่วนของสวนสาธารณะมีการออกแบบเพื่อรองรับกิจกรรมต่างๆ มีจุดที่เปิดโซนให้ใช้เสียงได้เพื่อมาใช้ทำกิจกรรม เช่น เล่นดนตรี  เวทีเต้นแอโรบิก รูปแบบโดยรอบของสวนกิจกรรม ถูกแบ่งเป็นลานออกกำลังกาย ลานสเก็ตบอร์ด ลู่วิ่งออกกำลังกาย ลานทราย เครื่องเล่น และหน้าหน้าผาจำลองสำหรับเด็ก  ภาพหนูน้อย ทรงตัวเล่นโรลเลอร์เบลด เล่นสเก็ตบอร์ด เป็นภาพที่เห็นได้ในทุกวัน 

เราได้เห็นเด็ก ๆ รอบตัว สนุกสนาน และออกแรงกันอย่างเต็มที่ โดยมีพ่อแม่ผู้ปกครองดูแลอย่างใกล้ชิด บางส่วนก็จะออกกำลัง วิ่งบนลู่วิ่ง ริมน้ำ ในกลุ่มคนสูงวัยก็จะค่อยๆ เดินกันแบบไม่เร่งรีบเพื่อเป็นการออกกำลังกายไปในตัว ความพิเศษของลู่วิ่ง คือเป็นพื้นที่รองรับการกระแทก ซึ่งเหมาะกับทุกเพศทุกวัย จุดเด่นอีกอย่างคือการออกแบบโดยการักษาต้นไม้ใหญ่เอาไว้  จัดวางสิ่งปลูกสร้างให้กลมกลืนเหมาะสมกับการใช้งานในแต่ละจุด มีมุมนั่งเล่น ผ่อนคลาย ในแต่ละจุด

ที่นี่จึงกลายมาเป็นพื้นที่สาธารณะ  สำหรับทุกคนทั้งคนเมืองกาญ รวมถึงผู้ที่มาเยือนเป็นพื่นที่ประชาชนใช้ประโยชน์ได้ เช่นเดียวกับ ณัฐพงษ์ และครอบครัว มาที่สวนธารณะเป็นประจำณัฐพงษ์ วงศ์ทรัพย์ เล่าว่าแต่ก่อนจะมีแค่สนามเด็กเล่นบางจุด หรือสวนสาธารณะเล็กๆ ที่มีอยู่รอบเมือง พอมีการปรับปรุงเปลี่ยนให้บริเวณนี้จากที่แต่ก่อนจะเป็นริมน้ำ ที่มีต้นไม้รกร้างในบางจุด ให้มาเป็นพื้นที่กิจกรรมที่ทำได้สำหรับทุกคนในครอบครัว ถือเป็นเรื่องที่ดีมากๆ ที่เราได้มีพื้นที่ทำกิจกรรม ได้พาลูกๆ ออกมาเล่นในสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ของพวกเขา ขณะเดียวกันพ่อแม่ก็ได้มีพื้นที่สำหรับการพักผ่อนหรือออกกำลังกายเช่นกัน 

“ผมชอบที่มีพื้นที่แบบนี้ อยากพาลูกมาทุกวันเลย เป็นจุดที่สะดวกใจกลางเมือง และมีวิวธรรมชาติที่สวยงาม แค่นั่งมอง นั่งพักระหว่างรอลูกและภรรยาออกกำลัง เล่นเครื่องเล่น จุดต่างๆ ผมก็เหมือนได้พักผ่อนไปในตัว ทั้งยังทำให้ครอบครัวเราได้มีช่วงเวลาร่วมกันในที่เดียวกัน นอกเหนือจากที่บ้าน ลูกๆ ก็สนุกกับการได้มาที่นี่ได้มาเจอเด็กๆ ด้วยกัน ถือเป็นสถานที่ชื่นชอบของพวกเราทุกคนที่อยากมาทุกวัน”

ปรับเปลี่ยนพร้อมรักษา

การออกแบบและพัฒนาพื้นที่สาธารณะที่เอื้อต่อการมีกิจกรรมทางกาย อีกทั้งยังสามารถเป็นพื้นที่ที่สร้างประโยชน์ได้หลายอย่าง อาทิ เป็นพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจ เส้นทางสัญจร การออกกำลังกาย พบปะผู้คน เพื่อลดช่องว่างทางสังคม ทำให้เกิดปฏิสัมพันธ์ร่วมกัน ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว เพื่อน คนที่เราไม่รู้จักหรือแม้แต่สัตว์เลี้ยงคู่ใจ เป็นต้น มีการออกแบบและพัฒนาพื้นที่สาธารณะที่เหมาะสมตามบริบทพื้นที่ ความหลากหลาย และความต้องการของชุมชนนั้นๆ

วันนี้พื้นที่สาธารณะแห่งนี้กำลังทำหน้าที่ รองรับกิจกรรมของผู้คนเมืองกาญจนบุรี ให้ได้ทำสิ่งในสิ่งที่ชอบและเป็นประโยนชน์ต่อทั้งร่างกายและจิตใจ เป็นพื้นที่สำหรับชีวิตในการใช้ชีวิต ณ ที่แห่งนี้ต่อไป

_______________
อ้างอิง โครงการฟื้น สร้าง เสริม พัฒนา เพื่อชาวเมืองกาญจน์ : องค์การบริการส่วนจังหวัดกาญจนบุรี
ชมพูนุท คงพุนพิน. (2018). การสรรค์สร้างพื้นที่สาธารณะชุมชนเมืองเพื่อส่งเสริมอัตลักษณ์เชิงสังคมอย่างยั่งยืน. การสรรค์สร้างพื้นที่สาธารณะชุมชนเมืองเพื่อส่งเสริมอัตลักษณ์เชิงสังคมอย่างยั่งยืน, AN APPROACH TO CREATE URBAN PUBLIC SPACE FOR SUSTAINING SOCIAL IDENTITY (tu.ac.th).
สุชานาถ กิตติสุรินทร์. (2020). Civic Urbanism: Re-creating the Urban Public Life. 
สัมภาษณ์ ณัฐพงษ์ วงศ์ทรัพย์