STEAM EDUCATION นวัตกรรมการศึกษาของโลกยุคใหม่

STEAM EDUCATION นวัตกรรมการศึกษาของโลกยุคใหม่

    เพราะการเปลี่ยนแปลงของโลกใบนี้ส่งผลต่อการปรับตัวในเรื่องของการเรียนรู้ท่ามกลางความผันผวนที่เกิดขึ้น STEAM Education จึงเป็นแนวทางจัดการเรียนรู้แห่งศตวรรษที่ 21 ที่ผสานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วิศวกรรม ศิลปะ และคณิตศาสตร์เข้าด้วยกัน เพื่อช่วยให้ผู้เรียนกล้าคิด กล้าลอง พัฒนาทักษะการแก้ปัญหาและความคิดสร้างสรรค์ที่ใช้ได้ในชีวิตจริง

STEAM EDUCATION คืออะไร

    STEAM Education คือ รูปแบบการศึกษาที่เน้นบูรณาการองค์ความรู้ของวิทยาศาสตร์ (S - Science) เทคโนโลยี (T - Technology) วิศวกรรม (E - Engineering) ศิลปะ (A - The Arts) และคณิตศาสตร์ (M - Mathematics) ซึ่งมีรากฐานมาจากการศึกษาแบบ STEM Education แต่เพิ่มศาสตร์การใช้ชีวิต (Art of Life) ในเรื่องของคุณธรรม จริยธรรม และการช่วยเหลือผู้อื่นเพื่อนำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ผสานทักษะทางวิชาการควบคู่ไปกับการคิดวิเคราะห์ การแก้ไขปัญหา การสร้างสรรค์สิ่งใหม่ให้พร้อมรับมือในทุกการเปลี่ยนแปลง

    ในปี 2006 นักวิจัยที่ชื่อว่า Georgette Yakman ตระหนักว่าศิลปะสามารถนำความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรมที่ล้ำค่ามาสู่ระบบการศึกษาจึงพัฒนาจาก STEM เป็นการศึกษาแบบ STEAM และเริ่มนำมาใช้ในการเรียนการสอนจริงในปี 2007

จุดมุ่งหมายของ STEAM EDUCATION

• ตั้งคำถาม (Inquiry)
• ทำงานร่วมกัน (Cooperation)
• เรียนรู้ตามกระบวนการ (Emphasis on Process-based Learning)

ขั้นตอนการเรียนรู้แบบ STEAM EDUCATION

    1) กำหนดเป้าหมาย (Focus) เริ่มจากตั้งคำถามหรือปัญหาที่ต้องการแก้ไข สิ่งสำคัญคือการกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจนและเชื่อมโยงกับหัวข้อ STEAM ที่เลือก

    2) วิเคราะห์รายละเอียด (Detail) หาต้นเหตุและองค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับปัญหา สังเกตความสัมพันธ์ของปัจจัยต่างๆ และค้นหาข้อมูลพื้นฐาน ทักษะ กระบวนการ และแนวทางที่ต้องใช้ในการแก้ปัญหา

    3) ค้นคว้าข้อมูล (Discovery) ศึกษาข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับปัญหาและแนวทางแก้ไข ครูต้องวิเคราะห์ว่านักเรียนขาดทักษะหรือกระบวนการใดและเติมเต็มความรู้ที่จำเป็นแบบเฉพาะเจาะจง

    4) ลงมือทำ (Application) นำความรู้ที่ได้จากการค้นคว้ามาใช้จริง ทดลองแก้ปัญหาด้วยวิธีของตัวเองและปรับปรุงให้ดีขึ้น

    5) นำเสนอผลงาน (Presentation) สื่อสารแนวคิดและแนวทางแก้ปัญหาของตนเอง เปิดรับความคิดเห็น คำติชม และข้อเสนอแนะเพื่อนำไปใช้พัฒนาปรับปรุง

    6) พัฒนาและต่อยอด (Link) วิเคราะห์ผลงานของตัวเอง นำข้อคิดเห็นที่ได้มาปรับใช้และพัฒนาเพื่อให้ได้แนวทางแก้ปัญหาที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

ปัจจัยสำคัญของการเรียนรู้แบบ STEAM EDUCATION

    1) นำเสนอสถานการณ์ (Presentation Situation) ที่เชื่อมโยงกับชีวิตหรือปัญหาในปัจจุบันเพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจปัญหาและมีข้อมูลพื้นฐานสำหรับการคิดวิเคราะห์ในขั้นต่อไป

    2) ออกแบบอย่างสร้างสรรค์ (Creative Design) กระตุ้นให้ผู้เรียนได้คิด ออกแบบแนวทางแก้ปัญหา และสร้างสรรค์ผลงานอย่างอิสระ เน้นพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ ทักษะการสื่อสารผ่านกิจกรรม โดยผู้เรียนต้องเข้าใจและเห็นคุณค่าของปัญหาเพื่อออกแบบแนวทางแก้ไขปัญหาด้วยตนเอง

    3) สร้างความจับใจ (Emotional Touch) สร้างแรงจูงใจให้ผู้เรียนกระตือรือร้นในการแก้ปัญหาได้สำเร็จ ผู้เรียนมีความภูมิใจ มีทัศนคติที่ดี และสนุกกับการเรียนรู้

ประโยชน์ของ STEAM EDUCATION

• นวัตกรรมคือกุญแจสู่อนาคต เพราะโลกกำลังเผชิญกับความท้าทายที่ซับซ้อนมากขึ้น การคิดวิเคราะห์ ตั้งคำถาม และสร้างสรรค์แนวทางแก้ปัญหาใหม่ๆ จึงสำคัญ ซึ่ง STEAM Education ไม่ได้เน้นแค่อะไรและอย่างไรแต่ยังรวมถึงทำไม เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจผลกระทบของนวัตกรรมต่อสังคม ซึ่งนวัตกรรมไม่ใช่แค่เทคโนโลยีใหม่ๆ แต่เป็นการแก้ปัญหาสำคัญของโลก เช่น ใช้ดาวเทียมคาดการณ์สภาพอากาศและวิเคราะห์ภาวะโลกร้อน เรือนกระจกไฮโดรโปนิกส์ช่วยปลูกพืชในเมืองพร้อมลดคาร์บอนและต้นทุน เป็นต้น
• เตรียมผู้เรียนให้พร้อมสำหรับตลาดแรงงานที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เพราะเทคโนโลยีและระบบอัตโนมัติกำลังเข้ามาแทนที่งานซ้ำๆ แต่ความคิดสร้างสรรค์และการแก้ปัญหาเป็นสิ่งที่ AI ทดแทนไม่ได้ STEAM Education จึงเน้นการพัฒนาทักษะสำคัญที่ตลาดแรงงานต้องการ เช่น การคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา การใช้เทคโนโลยีใหม่ๆ อย่าง AI และ Big Data ฯลฯ เพื่อยกระดับทักษะความสามารถให้ดียิ่งขึ้น
• กระตุ้นการเรียนรู้ผ่านความสนใจของผู้เรียน เพราะแต่ละคนมีความถนัดต่างกัน STEAM Education จึงช่วยให้ทุกสาขามีความเชื่อมโยงกันผ่านการเรียนรู้แบบบูรณาการและองค์รวม ทำให้มองเห็นปัญหาในมุมมองที่หลากหลาย ใช้ทักษะแต่ละด้านได้อย่างสมดุล เน้นการตั้งคำถามและค้นหาคำตอบด้วยตัวเองมากกว่าการท่องจำร่วมมือแก้ปัญหากับผู้อื่นในมุมมองที่ต่างออกไป

STEAM EDUCATION สำคัญกับอนาคตการศึกษา

        ระบบการศึกษาที่มีคุณภาพต้องเตรียมความพร้อมให้กับนักเรียนสำหรับตลาดแรงงานในอนาคต Steam Education จึงมีความสำคัญอย่างมาก เพราะนักเรียนได้เรียนรู้ผ่านความอยากรู้อยากเห็น การเล่น และการลงมือปฏิบัติจริง ซึ่งอาจนำไปสู่เส้นทางอาชีพใหม่ๆ บนความท้าทายของอาชีพที่มีการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาอยู่ตลอดเวลา แม้ไม่สามารถคาดการณ์อนาคตของตลาดแรงงานได้ แต่ Steam Education ช่วยให้นักเรียนมีทักษะและความรู้ที่จำเป็น เพื่อให้พร้อมปรับตัวและประสบความสำเร็จในโลกการทำงานอนาคต

ข้อมูลอ้างอิง :

     - artsintegration.com/what-is-steam-education-in-k-12-schools/

    - educa2020.educathai.com/learnings/24

    - onlinedegrees.sandiego.edu/steam-education-in-schools/

    - www.beyondcodeacademy.com/post/steam-education-beyondcodeacademy

    - www.classpoint.io/blog/th/steam-education-คืออะไร-คู่มือฉบับย่อ

    - www.moe.go.th/360steam-education/

    - www.spacefoundation.org/2022/06/22/what-is-steam-education-and-why-is-it-important/

    - www.twinkl.co.th/teaching-wiki/steam-khux-xari

    - xqsuperschool.org/high-school-community/what-is-steam-education/