COMPETENCY - BASED CURRICULUM เรียนรู้ตามสมรรถนะพัฒนาผู้เรียนทุกช่วงวัย

COMPETENCY - BASED CURRICULUM เรียนรู้ตามสมรรถนะพัฒนาผู้เรียนทุกช่วงวัย

    ในศตวรรษที่ 21 เต็มไปด้วยการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การเรียนรู้ที่เน้นเนื้อหาด้านวิชาการเพียงอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอ การพัฒนาการจัดการเรียนการสอนสู่การเรียนรู้ฐานสมรรถนะ (Competency - Based Curriculum) ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีความรู้ ทักษะ และคุณลักษณะต่างๆ ที่จำเป็น ช่วยให้ผู้เรียนทุกช่วงวัยพัฒนาศักยภาพการเรียนรู้ที่นำไปประยุกต์ใช้ได้จริงในการดำเนินชีวิต

    ในปี 1973 นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน David Clarence McClelland ได้เสนอแนวคิดการศึกษาที่ควรเปลี่ยนจากการวัดผลด้วยข้อสอบเป็นการประเมินสมรรถนะความสามารถของบุคคลจากปัจจัยภายนอกและคุณลักษณะที่ซ่อนอยู่ภายใน ซึ่งเป็นแรงผลักดันให้สร้างผลงานที่ดีในสิ่งที่ตนเองถนัด นับเป็นจุดเริ่มต้นของแนวคิดหลักสูตรฐานสมรรถนะ (Competency - Based Curriculum) ที่มุ่งเน้นพัฒนาทักษะที่นำไปใช้ได้จริงในชีวิตประจำวัน

หลักสูตรฐานสมรรถนะ (CBC) คืออะไร

    หลักสูตรฐานสมรรถนะ หรือ Competency - Based Curriculum (CBC) คือ หลักสูตรการเรียนการสอนที่ออกแบบให้มุ่งเน้นการพัฒนาสมรรถนะของผู้เรียน ทั้งทักษะ ความรู้ และทัศนคติของผู้เรียนเพื่อให้นำไปประยุกต์ใช้ในสถานการณ์ต่าง ๆ อย่างเห็นผลทั้งในเชิงพฤติกรรมและการปฏิบัติ ทั้งยังพร้อมต่อการเปิดรับทักษะใหม่ๆ ที่มากกว่าความรู้จากตำราในห้องเรียน เน้นการพัฒนาทักษะมากกว่าการสะสมความรู้

หลักการสำคัญของ CBC

• เน้นสมรรถนะ (Competency) พัฒนาทักษะ ความรู้ และทัศนคติที่สามารถนำไปใช้ได้จริง
• เรียนรู้ตามศักยภาพของผู้เรียน ผู้เรียนก้าวหน้าได้ตามความสามารถของตนเอง ไม่ต้องเรียนเวลาเดียวกัน
• วัดผลจากการปฏิบัติจริง พิจารณาจากการแสดงออกของสมรรถนะที่ชัดเจนไม่ใช่แค่คะแนนสอบ
• เชื่อมโยงกับชีวิตจริง เนื้อหาการเรียนรู้ออกแบบให้เกี่ยวข้องกับสถานการณ์จริงและอาชีพ

แนวคิดของ CBC

• เก่งในแบบของตัวเอง เรียนเพื่อพัฒนาศักยภาพของผู้เรียนรายบุคคล (Personalization) เพราะทุกคนมีความถนัดและความเก่งของตนเอง
• มีสุขภาวะ เน้นให้ผู้เรียนเกิดสุขภาวะ (Well - being) ทั้งด้านสุขภาพ ความฉลาดรู้ สังคมและอารมณ์อย่างสมดุล เพราะสุขภาพดีทั้งกายและใจเป็นพื้นฐานการเรียนรู้ที่สำคัญที่สุด
• เรียนไปใช้งานได้จริง พัฒนาสมรรถนะที่จำเป็นเพื่อใช้ดำรงชีวิต แก้ปัญหาในสถานการณ์ต่างๆ ในชีวิตประจำวัน สร้างประโยชน์ต่อสังคม รวมถึงใช้ความเก่งอย่างถูกต้องและเป็นประโยชน์ต่อสังคม
• ยืดหยุ่นพร้อมปรับตัว พัฒนาผู้เรียนให้รู้เท่าทัน ปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพสังคมและความก้าวหน้าทางวิทยาการ การเรียนรู้ต้องศึกษาต่อยอดความรู้ไปได้เรื่อยๆ

รูปแบบของการศึกษาแบบ CBC

    1) การศึกษาแบบมุ่งเน้นให้นักเรียนเรียนตามความเร็วของตัวเอง ไม่กดดันให้นักเรียนต้องเรียนรู้ข้อมูลในปริมาณเท่ากับนักเรียนคนอื่นๆ ในระยะเวลาเดียวกัน ไม่จำเป็นต้องใช้เวลามากขึ้นในการศึกษาเนื้อหาที่รู้มากอยู่แล้ว นักเรียนสามารถกำหนดทิศทางการเรียนรู้ของตนเอง เหมาะกับนักเรียนออนไลน์

    2) การศึกษาแบบมุ่งเน้นผลการเรียนรู้ นักเรียนจะได้รับชุดทักษะที่ต้องการมีความเชี่ยวชาญและวิธีการประเมินของครู ช่วยให้ตั้งเป้าหมายการเรียนรู้ของตนเอง วางแผนกลยุทธ์เพื่อบรรลุเป้าหมายการเรียนรู้ ซึ่งความผิดพลาดเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู้ ทำให้รู้จุดที่ต้องปรับปรุง พัฒนาทักษะที่กำหนดได้

    3) การศึกษาแบบมุ่งเน้นทักษะที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับงาน ทำให้เปลี่ยนจากสถานศึกษาไปสู่การทำงานได้อย่างราบรื่น โดยสถาบันการศึกษาที่ใช้โมเดลการศึกษาแบบมุ่งเน้นความสามารถ ผู้สำเร็จการศึกษาทุกคนมีความเชี่ยวชาญในทักษะที่ตั้งเป้าหมายไว้ มีการแสดงทักษะผ่านการปฏิบัติ ผู้สำเร็จการศึกษาจึงเข้าใจทั้งทฤษฎีและนำทฤษฎีไปใช้ในสถานการณ์จริงได้ การศึกษารูปแบบนี้จำเป็นสำหรับอนาคตการทำงาน

    4) การศึกษาแบบมุ่งเน้นการเรียนรู้นอกห้องเรียน เพราะการเรียนรู้เกิดขึ้นได้ทุกที่ ความรู้และทักษะนอกห้องเรียนอาจเทียบเท่าหรือมากกว่าที่ได้เรียนในห้องเรียน ช่วยให้ผู้เรียนที่มีประสบการณ์เรียนรู้มาก่อนก้าวหน้าได้เร็วขึ้น ส่งเสริมให้นักเรียนใช้เวลาในการเรียนรู้ทักษะต่างๆ นอกห้องเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

    5) การศึกษาแบบมุ่งเน้นความเท่าเทียมและเสริมสร้างพลังให้นักเรียน ปรับให้เหมาะสมตามความต้องการของนักเรียนแต่ละคน นักเรียนได้รับการสนับสนุนตามที่ต้องการเพื่อความเชี่ยวชาญในทักษะต่างๆ นักเรียนที่มีความบกพร่องทางการเรียนรู้ได้ประโยชน์อย่างมาก และนักเรียนทุกคนมีโอกาสที่เท่าเทียมกัน

ขั้นตอนการพัฒนาหลักสูตร CBC

    1️) ระบุและจัดกลุ่มสมรรถนะหลัก เริ่มต้นด้วยการระบุสมรรถนะหลักโดยใช้ข้อมูลจากแหล่งต่างๆ จัดกลุ่มเป็นหมวดหมู่ชัดเจน สมรรถนะเหล่านี้เป็นแนวทางหลักในการพัฒนาหลักสูตรและการประเมินผล

    2) จัดโครงสร้างหัวข้อเฉพาะ แบ่งสมรรถนะหลักออกเป็นหัวข้อย่อยที่เฉพาะเจาะจง พร้อมให้คำอธิบายที่ชัดเจน เพื่อช่วยพัฒนาหลักสูตรที่มีโครงสร้างที่เป็นระบบ

    3) กำหนดเกณฑ์การประเมินสมรรถนะ วางมาตรฐานหรือเครื่องมือวัดผลที่ชัดเจนสำหรับแต่ละสมรรถนะ กำหนดระดับความสามารถที่แตกต่างกัน เพื่อให้สามารถประเมินผลได้แม่นยำ

    4) ออกแบบประสบการณ์การเรียนรู้ พัฒนาแนวทางการเรียนรู้ที่ช่วยให้นักเรียนได้ฝึกฝนและแสดงออกถึงสมรรถนะที่กำหนดไว้ ผ่านกิจกรรมหรือสถานการณ์จำลองที่สอดคล้องกับเป้าหมายการเรียนรู้

    5️) ประเมินผลสมรรถนะผู้เรียน ผ่านหลักสูตรที่เน้นสมรรถนะที่ประสบความสำเร็จช่วยให้นักเรียนประยุกต์ใช้ความรู้ ทักษะ และความสามารถที่เป็นที่ต้องการของตลาดแรงงาน

    6️) วิเคราะห์และปรับปรุงหลักสูตร โดยประเมินประสิทธิภาพหลักสูตรในการส่งเสริมสมรรถนะเพื่อปรับปรุงให้ตอบสนองกับเป้าหมายและความต้องการที่เปลี่ยนแปลง

การประเมินผลสมรรถนะ CBC

    1) ความสามารถในการสื่อสาร ทั้งรับส่งสาร ใช้ภาษาถ่ายทอดความคิด ความรู้ความเข้าใจ ความรู้สึก ทัศนะของตนเอง เจรจาต่อรอง เลือกใช้วิธีการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ

    2) ความสามารถในการคิด คิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์ คิดอย่างสร้างสรรค์ คิดอย่างมีวิจารณญาณ คิดเป็นระบบ เพื่อสร้างองค์ความรู้ ตัดสินใจเกี่ยวกับตนเองและสังคมได้อย่างเหมาะสม

    3) ความสามารถในการแก้ปัญหา บนพื้นฐานของหลักเหตุผล คุณธรรม การเปลี่ยนแปลงของเหตุการณ์ต่างๆ ในสังคม ตัดสินใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยคำนึงถึงผลกระทบต่อตนเอง สังคม และสิ่งแวดล้อม

    4) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต เรียนรู้ด้วยตนเองอย่างต่อเนื่อง สร้างเสริมความสัมพันธ์อันดีระหว่างบุคคล จัดการปัญหาอย่างเหมาะสม ปรับตัวให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมและสภาพแวดล้อม

ข้อดีของ CBC

• การเรียนรู้ที่ยืดหยุ่น มุ่งเน้นนักเรียนเป็นศูนย์กลาง เรียนรู้ได้รวดเร็ว
• สนับสนุนความต้องการการเรียนรู้ที่หลากหลาย สร้างความเท่าเทียมในการเรียนรู้
• เพิ่มการมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ ผู้เรียนมีแรงจูงใจมากขึ้น กระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิต
• สร้างผู้เรียนที่มีความเป็นเลิศในการปรับตัว ประยุกต์ใช้ และต่อยอดทักษะและความรู้
• สร้างผู้เรียนที่มีทักษะที่ใช้ได้จริง สอดคล้องกับงานหรืออาชีพในอนาคต
• ลดการเรียนรู้ที่ไม่จำเป็นอย่างการท่องจำเป็นการพัฒนาทักษะหรือความเข้าใจของผู้เรียนอย่างแท้จริง
• ลดภาระและเวลาในการสอบตามตัวชี้วัด เพราะประเมินผลด้วยพฤติกรรมของผู้เรียน
• สอดคล้องกับเป้าหมายการศึกษายุคใหม่ที่เน้นหลักสูตรที่เน้นทักษะและการสอนเฉพาะบุคคล

    หลักสูตรฐานสมรรถนะหรือ Competency - Based Curriculum (CBC) ช่วยพัฒนาทักษะสำคัญและส่งเสริมศักยภาพผู้เรียนให้พร้อมเรียนรู้ตลอดชีวิต ส่งเสริมกรอบความคิดให้เติบโต พร้อมปรับตัวกับความท้าทาย และมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ที่ใช้ได้จริงอย่างต่อเนื่องในอนาคต 

ข้อมูลอ้างอิง :

- elearning.reb.rw/course/view.php?id=601&section=5

- research.com/education/competency-based-education

- unevoc.unesco.org/home/Competency+Based+Curriculum

- www.starfishlabz.com/blog/531-ชวนมารู้จัก-หล-กส-ตรฐานสมรรถนะ-competency-based-curriculum-ฉบับเข้าใจง่าย

- www.open.edu/openlearn/mod/oucontent/view.php?id=105482&section=2.3

- www.hurix.com/blogs/process-to-design-a-competency-based-curriculum/

- www.aacnnursing.org/essentials/tool-kit/competency-based-education