ส่อง 5 เมกเกอร์สเปซ พื้นที่เล่นทางความคิด ผลิตนวัตกรรมสำหรับเด็กและผู้ใหญ่

              ทุกวันนี้การเล่นได้ถูกให้ความหมายไว้อย่างหลากหลาย และไม่ได้จำกัดพื้นที่ไว้แค่ในสนามเด็กเล่นเท่านั้น แต่ยังขยายขอบเขตสู่พื้นที่อื่นๆ อีกมากมาย อย่างเช่น พื้นที่เมกเกอร์สเปซ (Maker Space) ที่กำลังมาแรงในฐานะพื้นที่เรียนรู้และสร้างสรรค์ความคิดผ่านการลงมือทำ ซึ่งถือเป็นการเล่นอย่างหนึ่ง จนพัฒนาเป็นนวัตกรรมหรือชิ้นงานใหม่ๆ ที่น่าสนใจ

 กล่าวถึงจุดกำเนิด เมกเกอร์สเปซเกิดขึ้นและแพร่หลายในฝั่งอเมริกามานานกว่าสิบปีแล้ว ก่อนจะขยายมายังยุโรปและเอเชีย โดยเป็นพื้นที่เรียนรู้และสร้างสรรค์สมัยใหม่ ที่ผู้คนมีความสนใจเดียวกัน เข้ามาร่วมแบ่งปันความรู้และประสบการณ์ หรือทำโครงการร่วมกันให้เกิดขึ้นจริง ผ่านขั้นตอนลองผิดลองถูก ภายใต้สิ่งแวดล้อมที่มีความพร้อมสำหรับการสร้างสรรค์ชิ้นงาน ไม่ว่าจะเป็นวัสดุอุปกรณ์ หรือเครื่องไม้เครื่องมือต่างๆ รวมถึงอาจมีผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านมาคอยให้คำแนะนำในการลงมือทำด้วย

 เมกเกอร์สเปซ จึงเปรียบเสมือนพื้นที่เล่นทางความคิด โดยมีหลักการ 4P อยู่เบื้องหลัง ได้แก่ Play คือการเล่น ซึ่งเป็นกระบวนการสำคัญในการเรียนรู้ที่จะสนับสนุนให้เกิดความคิดสร้างสรรค์, Passion คือการเล่นเยอะๆ จะนำไปพบกับความสนใจที่เป็นแรงผลักดันให้เกิดความพยายามทำให้สำเร็จ, Project คือการลงมือทำตามความสนใจหรือหลงใหลนั้นๆ พร้อมๆ ไปกับการเรียนรู้แบบเชื่อมโยง และ Peers คือเพื่อนร่วมทำ ที่จะส่งผลให้เกิดการแลกเปลี่ยนและสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ บนความเชื่อที่ว่า การเรียนรู้เชิงสร้างสรรค์มักไม่ได้เกิดจากการคิดคนเดียว แต่เกิดจากการแลกเปลี่ยนแล้วต่อยอดซึ่งกันและกัน

 ที่สำคัญ เป็นพื้นที่ไม่จำกัดอายุ เปิดโอกาสให้คนทุกวัย ตั้งแต่เด็กถึงผู้ใหญ่ เข้ามาเรียนรู้ เล่นสนุกกับความคิด และเขย่าไอเดียล้ำๆ เพื่อลงมือทำให้เป็นชิ้นงานจริงได้ โดยปัจจุบันได้รับความนิยมอย่างกว้างขวาง เราจึงพบเมกเกอร์สเปซผุดขึ้นหลายแห่งในประเทศต่างๆ

 สำหรับประเทศไทย ก็มีเมกเกอร์สเปซเกิดขึ้นไม่น้อย แต่ขอเลือกสรรพาไปส่อง 5 เมกเกอร์สเปซที่โดดเด่น ดังนี้   

1.      FabCafe Bangkok เมกเกอร์สเปซของสายอาร์ตและคนรักการออกแบบ ตั้งอยู่ที่ศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ TCDC (Thailand Creative & Design Center) อาคารไปรษณีย์กลาง ย่านเจริญกรุง เปิดสาขาแรกที่ญี่ปุ่น ส่วนที่กรุงเทพฯ เป็นสาขาที่ 5 มีไฮไลต์อยู่ตรงการมีเครื่องไม้เครื่องมืออันทันสมัย เช่น เครื่องตัดเลเซอร์ เครื่องพิมพ์ผ้าดิจิทัล เครื่องสแกนสามมิติ เครื่องพิมพ์สามมิติ ฯลฯ โดยเครื่องพิมพ์สามารถสั่งพิมพ์ได้บนวัสดุทุกชนิด ทำให้ถ่ายทอดจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์เป็นผลงานได้อย่างบรรเจิด เช่น การทำคุกกี้สามมิติจากแม่พิมพ์แบบสามมิติ หรือการทำของเล่นจากเครื่องพิมพ์สามมิติ ฯลฯ ซึ่งกลุ่มคนใช้งานจะมีทั้งเด็กและผู้ใหญ่ สำหรับเด็กเริ่มตั้งแต่อายุ 3 ขวบขึ้นไป เนื่องจากมีเครื่องมือให้ผลิตชิ้นงานขนาดเล็กและปลอดภัย พ่อแม่วางใจได้ ไปจนถึงนักเรียน นักศึกษา และคนรุ่นใหม่ที่เริ่มทำธุรกิจสตาร์ตอัปก็นิยมมา เพราะสามารถทดลองทำชิ้นงานฉบับร่างได้ก่อน ไม่จำเป็นต้องเสี่ยงลงทุนโดยยังไม่เห็นต้นแบบ ที่นี่จึงเป็นเมกเกอร์สเปซสุดฮิปสำหรับคนทุกวัยจริงๆ

2.      Maker Space ภายใน SDG Lab ณ อุทยานการเรียนรู้ป๋วย 100 ปี ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต เมกเกอร์สเปซแห่งใหม่ที่เน้นการสร้างสรรค์นวัตกรรมเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน แม้เพิ่งเปิดไม่นานนัก แต่ก็ได้รับการตอบรับอย่างดี โดยเฉพาะจากเหล่าเมกเกอร์ที่ชื่นชอบการต่อเรือ เนื่องจากคุณปิติ เสรเมธกุล ผู้ประสานงานโครงการของที่นี่ เป็นวิศวกรโยธา ผู้เชี่ยวชาญด้านการต่อเรือจากวัสดุเหลือใช้ ไม่ว่าจะเป็นเศษไม้ ผ้าปูเตียง จีวร หรือฝาขวดพลาสติก ฯลฯ ซึ่งนอกจากจะช่วยลดขยะและรักษ์โลกแล้ว เรือนี้ยังนำไปใช้งานได้จริงทั้งในเชิงธุรกิจและการท่องเที่ยว ขนาดเรือกว้าง 80-110 เซนติเมตร ยาว 4 เมตรครึ่ง นั่งได้ประมาณ 3 คน โดยเปิดให้ผู้สนใจเข้าไปเรียนรู้ นำเสนอความคิดสร้างสรรค์ และปฏิบัติงานได้ฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย แต่หากต้องการนำเรือกลับไปด้วย จะต้องผลิต 2 ลำ ลำหนึ่งนำกลับไปใช้เอง และอีกลำหนึ่งมอบให้กับชุมชนเป็นสาธารณะประโยชน์ โดยมีค่าวัสดุอุปกรณ์ต่ำกว่าต้นทุนจริง แล้วยังได้สกิลในการต่อเรือเป็นองค์ความรู้ติดตัวอีกด้วย   

3.      Enjoy Maker Space เมกเกอร์สเปซรองรับเหล่าเมกเกอร์เยาวชนและคนรุ่นใหม่สายวิทย์ ตั้งอยู่ที่จัตุรัสวิทยาศาสตร์ อพวช. ภายในศูนย์การค้าจามจุรีสแควร์ ที่เกิดจากความสนับสนุนของ อพวช. (องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ), บริษัท เชฟรอน ประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด และสถาบันคีนันแห่งเอเชีย โดยเน้นเปิดโอกาสให้เยาวชนได้มาประลองความคิด ภายใต้การเรียนรู้แบบสเต็มศึกษา (STEM Education) ด้วยเวิร์กช้อปที่จุดประกายความเป็นนักปั้นนวัตกรรมตั้งแต่เด็กๆ อาทิเช่น การทำตุ๊กตามือหมุนจากลังกระดาษ หรือการประดิษฐ์หุ่นยนต์วาดรูป เป็นต้น ทำให้เด็กๆ รู้จักนำหลักการทางวิทยาศาสตร์พื้นฐานไปใช้กับศาสตร์อื่นๆ และค้นพบวิธีการในการประดิษฐ์สิ่งใหม่ๆ ด้วยความสนุกสนานสมกับชื่อเอนจอย

4.      Home of Maker เมกเกอร์สเปซบนชั้น 4 ศูนย์การค้าฟอร์จูนทาวน์ เป็นพื้นที่เล่นทางความคิดและแหล่งรวมนักสร้างสรรค์ด้านไอที ที่มีอุปกรณ์และชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์หรือหนังสือตำราเขียนโปรแกรมต่างๆ ให้เลือกสรรเพื่อผลิตนวัตกรรมอย่างมากมาย รวมทั้งมีผู้เชี่ยวชาญให้คำปรึกษาและจัดกิจกรรมอบรมหรือเวิร์กช้อปสำหรับเมกเกอร์ทุกวัย ได้เข้ามาร่วมกันขัดเกลาความคิดและความสามารถเสริมองค์ความรู้ตลอดเวลา เช่น การเขียนวงจรรถบังคับแบบเด็กๆ หรือการเขียนบอร์ด Arduino ฯลฯ ทำให้เป็นอีกเมกเกอร์สเปซที่ตอบโจทย์คนยุคใหม่อย่างแท้จริง 

5.      NaiYim Garage Maker Space หรือโรงกลึงนายยิ้ม ย่านนวมินทร์ เมกเกอร์สเปซลูกผสมระหว่างงานวิศวกรรมเครื่องกลและวิศวกรรมอิเล็กทรอนิกส์ ที่มีคุณนิมิตร หงษ์ยิ้ม ผู้หลงใหลงานประดิษฐ์และมีประสบการณ์ในวงการเมกเกอร์ของอเมริกามาหลายปีเป็นผู้ก่อตั้ง โดยตั้งใจให้เป็นพื้นที่พบปะแลกเปลี่ยนทางความคิดเพื่อสร้างสรรค์ผลงานใหม่ๆ โดยเฉพาะเด็กและเยาวชน เน้นสนับสนุนให้มาใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ ผ่านการลงมือประดิษฐ์ด้วยตนเอง ซึ่งจะเป็นการสร้างความภาคภูมิใจควบคู่ไปกับทักษะการเรียนรู้และวิเคราะห์แก้ปัญหา โดยมีเครื่องกลึงและอุปกรณ์สารพัดช่างอำนวยความสะดวกในการใช้งานอย่างพรั่งพร้อม นอกจากนั้นยังเป็นแหล่งประดิษฐ์มินิไบต์แบบไฟฟ้า ที่ใช้พลังงานจากแบตเตอรีรีไซเคิลอีกด้วย เด็กๆ หรือเมกเกอร์ที่สนใจงานสายนี้จึงมักมารวมตัวกันที่นี่ 

·       ข้อมูลอ้างอิง : www.citycracker.co, www.progressth.org, www.thekommon.co  

·       อ้างอิงภาพจาก FB : FabCafe Bangkok, Enjoy maker space science museum, NaiYim Garage, สวนป๋วย PUEY Park for the People