หนึ่งในแหล่งเรียนรู้ที่อยู่คู่กับประชาชนทั่วโลก คือ “ห้องสมุด” สถานที่รวบรวมหนังสือหลากหลายประเภทไว้มากมายเพื่อให้บริการผู้ที่สนใจศึกษาหาความรู้ ห้องสมุดมีหลายประเภท ทั้งห้องสมุดในสถานศึกษา ห้องสมุดประชาชน รวมถึงห้องสมุดเฉพาะทางของหน่วยงานต่างๆ สำหรับในประเทศไทยมีห้องสมุดทั่วประเทศ แต่ไม่ใช่เรื่องง่ายนักที่จะทำให้ห้องสมุดทุกแห่งประสบความสำเร็จ หรือมีประชาชนมาใช้บริการอย่างล้นหลาม โดยเฉพาะในยุคดิจิทัลที่ข้อมูลข่าวสารทุกอย่างสามารถสืบค้นได้ผ่านอินเตอร์เน็ตภายในเวลาเพียงไม่กี่วินาที ทำให้ฟังก์ชั่นของห้องสมุดซึ่งถือเป็นแหล่งเรียนรู้อันดับต้นๆ ที่เราคุ้นเคยกันดีนับตั้งแต่เริ่มศึกษาเล่าเรียน ถึงเวลาที่จะต้องปรับตัวเพื่อรองรับความต้องการของโลกยุคใหม่ สู่พื้นที่แห่งการเรียนรู้ที่ไร้ขีดจำกัด       

ทำความรู้จัก “Dokk1” ห้องสมุดที่เป็นมากกว่าห้องสมุด

    “Dokk1” ห้องสมุดประชาชนของประเทศเดนมาร์ก ซึ่งกลายเป็นโมเดลต้นแบบ สำหรับการสร้างพื้นที่การเรียนรู้ภาคประชาชนที่ประสบความสำเร็จอย่างสูง ได้รับคำชื่นชมจากนานาชาติ ภายใต้แนวคิดและวิสัยทัศน์ที่ผลักดันให้ห้องสมุดเป็นพื้นที่ทันสมัยของพลเมืองทุกคน โดยการจะประสบความสำเร็จได้นั้นก็ไม่ได้เกิดขึ้นภายในเวลาอันรวดเร็ว แต่เกิดจากผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ยาวไกล เห็นความสำคัญของการเรียนรู้ และเข้าใจความต้องการที่แท้จริงของพลเมือง จึงสามารถต่อยอดไปสู่การสร้าง พื้นที่การเรียนรู้แบบใหม่ ที่ตอบโจทย์และมีความยั่งยืน             

    "Dokk1" หมายถึง "The Deck" ในภาษาอังกฤษ ซึ่งแปลว่า ท่าเรือ เนื่องจาก "Dokk1" เป็นห้องสมุดขนาดใหญ่ ตั้งตระหง่านอยู่ริมแม่น้ำ ในเมืองฮาร์ฮุส ประเทศเดนมาร์ก มีลักษณะเป็นอาคารสูง 4 ชั้น เปิดให้บริการอย่างเป็นทางการเมื่อปี พ.ศ. 2558 ออกแบบโดยกลุ่มสถาปนิก Schmidt Hammer Lassen และ Kristine Jensen สถาปนิกภูมิสถาปัตยกรรม ชาวเดนมาร์ก

เมืองฮาร์ฮุสได้รับยกย่องให้เป็นเมืองส่งเสริมการอ่านและการเรียนรู้ มีประชากรราว 3.3 แสนคน มีผู้เข้ามาใช้บริการห้องสมุด Dokk1 ปีละกว่า 1.3 ล้านคน เฉลี่ยวันละ 4,000 คน และแม้เมืองแห่งนี้จะมีห้องสมุดสาธารณะมากถึง 19 แห่ง แต่ก็ยังคงมีผู้ให้ความสนใจมาใช้บริการอย่างล้นหลาม

นอกจากเป็นศูนย์การเรียนรู้แล้ว ยังสร้างบรรยากาศแห่งการพักผ่อนหย่อนใจ มีพื้นที่สาธารณะให้ออกมาทำกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้และทักษะต่างๆ ร่วมกัน กระตุ้นให้ประชาชนอยากออกมาแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างกัน จนทำให้สถานที่แห่งนี้ถูกรู้จักในฐานะห้องสมุดของพลเมือง

“Dokk1” ห้องสมุดที่ใส่ใจให้บริการประชาชน

มีที่จอดรถใต้ดินอัตโนมัติ

               •    เป็นที่จอดรถอัตโนมัติที่ใหญ่ที่สุดในเดนมาร์ก

               •     รองรับรถยนต์มากกว่า 1,000 คัน

               •     มีคลิปวิดีโอสาธิตการใช้ที่จอดรถอัตโนมัติใน YouTube

               •     เปิดให้บริการทั้งกลางวันและกลางคืน

               •     มีแสงสว่างเพียงพอและมีระบบรักษาความปลอดภัย

มีจุดให้บริการเพื่อให้คำแนะนำด้านต่างๆ

               •     สืบค้นด้วยเครื่องมือดิจิทัล

               •     ประกันสุขภาพ

               •     ทำพาสปอร์ต

               •     ทำใบขับขี่รถยนต์

ใส่ใจบริการผู้พิการอย่างเท่าเทียม

               •      มีลิฟต์สำหรับผู้พิการและคนนั่งวีลแชร์ • มีห้องน้ำสำหรับคนพิการโดยเฉพาะ • เว้นระยะห่างระหว่างชั้นหนังสือ 150 เซนติเมตร เพื่อสะดวกในการใช้วีลแชร์

มีลิฟต์สำหรับผู้พิการและคนนั่งวีลแชร์

               •      มีห้องน้ำสำหรับคนพิการโดยเฉพาะ

               •      เว้นระยะห่างระหว่างชั้นหนังสือ 150 เซนติเมตร เพื่อสะดวกในการใช้วีลแชร์

ออกแบบเฟอร์นิเจอร์เพื่อทุกคน

               •       มีโต๊ะอ่านหนังสือ เก้าอี้ หลายขนาด

               •       ออกแบบที่จับประตูให้เอื้อมจับสะดวก ไม่ว่าจะมีส่วนสูงเท่าไหร่ก็ตาม

               •       ทำพื้นคอนกรีตพื้นผิวกันลื่น

               •       มีโซนเงียบหลายโซน

               •       มีห้องประชุมสำหรับใช้เสียง

               •       ปลูกต้นไม้ที่เป็นมิตรกับคนเป็นภูมิแพ้

ก้าวสำคัญแห่งความสำเร็จ

               การสร้าง Dokk1 เริ่มต้นขึ้นในปี พ.ศ. 2533 โดย ผู้อำนวยการห้องสมุดแห่งอาร์ฮุส ก่อนจะผลักดันศึกษาและเสนอแผนงานจนได้รับการอนุมัติในปี พ.ศ. 2546 แน่นอนว่าโครงการใหญ่ระดับนี้ใช้เวลาในการวางแผนค่อนข้างนาน การจะทำให้ห้องสมุดกลายเป็นสถานที่ที่ใครๆ ก็อยากมาไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ต้องผ่านการวางแผนอย่างเป็นระบบเพื่อให้การดำเนินงานมีประสิทธิภาพและตอบโจทย์ผู้มาใช้บริการมากที่สุด สำหรับ 5 ปัจจัยที่ส่งเสริมให้ Dokk1 ประสบความสำเร็จอย่างมาก ประกอบด้วย

    1. การรับฟังความต้องการของประชาชน

สิ่งหนึ่งที่ทางการให้ความสำคัญเสมอคือ "การรับฟังเสียงประชาชน" เพื่อศึกษาว่าสิ่งที่ประชาชนต้องการคืออะไร ห้องสมุดแบบไหนจึงจะรองรับความต้องการนั้น โดยห้องสมุดที่จะเกิดขึ้นนั้นต้องยั่งยืน และสามารถทำหน้าที่ให้บริการประชาชนอย่างได้ผลในระยะยาว นอกจากนี้ ยังมีการเปิดให้ประชาชนร่วมกันเสนอชื่อห้องสมุด ปรากฏว่า “Dokk1” เป็นชื่อที่ได้รับผลโหวตมากที่สุดนั่นเอง ส่วนการออกแบบด้านสถาปัตยกรรมและงานศิลปะภายในห้องสมุด ก็เปิดโอกาสให้ประชาชนและศิลปินท้องถิ่นมีส่วนร่วมด้วย

     2. การเป็นศูนย์รวมหนังสือและสื่อดิจิทัลครบครัน

               ห้องสมุดแห่งนี้ไม่ได้มีแค่หนังสือและนิตยสารเป็นเล่มอย่างที่เราคุ้นเคยกัน แต่ยังมีหนังสือดิจิทัล หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) หนังสือเสียง (Audio Book) และสื่อวีดิทัศน์ส่งเสริมการเรียนรู้ สำหรับเด็กและผู้ใหญ่รวมกันมากกว่า 350,000 ชิ้น เพื่อรองรับความต้องการในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารทั้งในปัจจุบัน และอนาคต อีกทั้งยังมีเพลงและเกมต่างๆ ให้เล่นอีกด้วย นอกจากมอบความรู้และแรงบันดาลใจแล้ว ยังมอบความบันเทิงเพื่อให้ทุกคนที่มาห้องสมุดแห่งนี้รู้สึกผ่อนคลาย

    3. การเปิดพื้นที่การเรียนรู้และพบปะสำหรับทุกคน

               เมืองฮาร์ฮุสมีมหาวิทยาลัย มีประชากรคนหนุ่มสาวที่มีพลังในการมองหาแรงบันดาลใจใหม่ๆ ที่สร้างสรรค์ ห้องสมุดสาธารณะที่ครบครันจึงตอบโจทย์อย่างมาก เข้าถึงง่าย และใช้งานได้จริง อีกทั้งยังกลายเป็นสถานที่ พบปะของการนัดร่วมกลุ่มทำกิจกรรมที่สนใจต่าง เช่น เล่นหมากรุก ทุกๆ วันจะมีการจัดกิจกรรมต่างๆ อย่างอีเวนท์ นิทรรศการ การโต้วาที สัมมนา ฯลฯ ซึ่งผู้สนใจสามารถติดตามได้จากเว็บไซต์และสื่อโซเชียลมีเดียของห้องสมุด มีการแบ่งกิจกรรมสำหรับเด็ก ครอบครัว และผู้ใหญ่ มักเป็นแหล่งพบปะแลกเปลี่ยนไอเดียของเหล่าสตาร์ทอัพ และกิจกรรมสัมมนาให้ความรู้ของบรรดานักลงทุน

    4. การออกแบบใช้งานได้จริง

               บรรยากาศภายในห้องสมุดถูกออกแบบมาเพื่อกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์ การคิดนอกกรอบ เริ่มตั้งแต่ภูมิทัศน์และตัวอาคาร โดยมีการวางแผนระยะยาว เน้นความยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ตัวอาคารประหยัดพลังงาน รองรับสภาพอากาศทั้งในฤดูหนาวและฤดูร้อน มีหลังคาแผงโซลาร์เซลล์ กักเก็บพลังงานแสงอาทิตย์ แล้วแปรเปลี่ยนเป็นพลังงานไฟฟ้า ในส่วนของห้องสมุดก็ออกแบบมาให้เป็นมิตร เดินหาหนังสือได้ง่าย ไม่ซับซ้อน  มีป้ายบอกทางชัดเจน  โดยในเว็บไซต์ของ Dokk1 มีระบบ Virtual Tour เพื่อนำเที่ยวออนไลน์ ให้ศึกษาก่อนเดินทางเข้ามาใช้บริการจริงๆ

    5. การร่วมมือกันระหว่างภาคประชาชนและชุมชน

               ในปี พ.ศ. 2559 ห้องสมุด Dokk1 ได้รางวัล “Public Library of the Year” หรือห้องสมุดสาธารณะยอดเยี่ยมแห่งปี ถือเป็นครั้งแรกที่ห้องสมุดของเดนมาร์กได้รับรางวัลดังกล่าวหลังจากเปิดได้เพียง 1 ปีเท่านั้น และมีผู้ใช้งานเฉลี่ยวันละ 4,000 คน ในฐานะศูนย์กลางความรู้และวัฒนธรรม ทำให้ความรู้มีชีวิตผ่านรูปแบบสื่อต่างๆ ซึ่งเจ้าหน้าที่ของห้องสมุดได้ทำงานร่วมกับภาคประชาชน ในการจัดกิจกรรมที่รองรับความสนใจ โดยสื่อสารผ่านโซเชียลมีเดียไปยังกลุ่มคนรุ่นใหม่ด้วยแฮชแท็ก #dokk1 จนกลายเป็นกระแสไวรัลบนโลกออนไลน์

https://en.wikipedia.org/wiki/Dokk1

https://dokk1.dk/english