ชวนนั่งรถไฟไปห้องสมุดวัดราชโอรสาราม พร้อมแนะนำหนังสือ 14 เล่มน่าอ่าน

           วันนี้ได้มีโอกาสไปร่วมกิจกรรม Library Alive ห้องสมุดมีชีวิต  ครั้งแรกกับการนั่งรถไฟไปห้องสมุด รู้สึกตื่นเต้นมากๆ กับบรรยากาศสองข้างทาง ยามเช้าในฝนที่โปรยปราย ท่ามกลางธรรมชาติต้นไม้สีเขียว พอรถไฟจอดลงป้ายจอมทอง แค่เดินข้ามทางรถไฟไปก็ถึงห้องสมุดวัดราชโอรสารามเลย ได้เยี่ยมชมห้องสมุดที่อยู่ท่ามกลางธรรมชาติเขียวชอุ่ม แถมหลังห้องสมุดมีคลองเล็กๆผ่านด้วยบางเวลาก็มีเรือขับผ่าน ทำให้เห็นการใช้ชีวิตความเป็นอยู่ก็คนละแวกนี้ว่าสมัยก่อนคงใช้การเดินทางเรือเป็นเส้นทางหลัก เป็นการเปิดมุมมองและประสบการณ์ใหม่ในการเรียนรู้นอกห้องเรียนเลย ทางบรรณารักษ์และอาสาสมัคร ได้แนะนำหนังสือน่าอ่าน 14 เล่ม ภายในห้องสมุดวัดโอรสรามที่ควรแค่แก่การอ่านมากๆ เลยขอมาแนะนำกัน เล่มแรกที่อยากแนะนำก็ต้องเล่มนี้                                    

1. วัดราชโอรสาราม ราชวรวิหาร

                วัดราชโอรสาราม เขตจอมทอง กรุงเทพมหานคร เป็นอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรวิหาร เป็นวัดประจำรัชกาลที่ 3 เนื่องด้วยรัชกาลที่ 3 ทรงสถาปนาขึ้นใหม่จากวัดจอมทองเดิม ซึ่งเป็นวัดเก่าแก่มีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา เป็นวัดที่มีศิลปะแบบจีนประยุกต์ซึ่งเป็นศิลปะที่นิยมในสมัยนั้น วันราชโอรสารามนี้เดิมอยู่ในสวนฝั่งธนบุรี เดินทางลำบาก สภาพวัดจึงทรุดโทรมไปตามกาล บางสมัยเกือบจะกลายเป็นวัดร้างก็มี ต่อมาได้บูรณะให้คงสภาพเดิมไว้ และก่อสร้างเพิ่มเติมใหม่เพื่อใช้สอยให้เกิดประโยชน์ตามยุคสมัย    

                หนังสือประวัติวัดราชโอรสารามเล่มนี้ได้รวมรวบประวัติความเป็นมา หลักฐานสำคัญของวัด ศิลปะต่างๆ เหมาะแก่การค้นคว้าศึกษาเป็นอย่างยิ่ง

2. พระราชประวัติและพระราชกรณียกิจ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3

            หนังสือเรื่อง “พระราชประวัติและพระราชกรณียกิจ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3” มีเนื้อหาแสดงถึงการพัฒนาประเทศในด้านต่างๆ ในรัชสมัยนี้นับเป็นยุคของการฟื้นฟูและบูรณะเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา โดยมีการปฏิสังขรณ์วัดวาอาราม การศึกษาพระปริยัติธรรม ด้านการพัฒนาประเทศทางโปลดเกล้าฯให้ขุดคลองขึ้น เช่นคลองบางขุนเทียน คลองบางขนาก คลองหมาหอน อกจากนี้ยังมีคุณูปการในด้านอื่นๆอีกมากมาย

 3. ครูคงแป๊ะ และ ครูทองอยู่

            ครูคงแป๊ะและครูคงอยู่ เป็นศิลปินเอกผู้สร้างงานจิตรกรรมที่ทรงคุณค่า มีเอกลักษณ์เฉพาะของศิลปิน เช่น ภาพเขียนบนผนังอุโบสถวัดบางยี่ขัน ของครูคงแป๊ะ และภาพเขียนเรื่องเนมีราช ของครูทองอยู่ ผลงานของครูคงแป๊ะและครูทองอยู่ที่ได้ปรากฏในหนังสือเล่มนี้สะท้อนเห็นถึงสภาพบ้านเมือง สภาพการดำรงชีวิตของผู้คนในยุคนั้น เทคนิคต่างๆ การวางองค์ประกอบภาพ จนลงตัวเป็นงานจิตรกรรมฝาผนังไทยที่มีเอกลักษณ์มีคุณค่าไม่เป็นรองภาพจิตรกรรมฝาผนังชิ้นเยี่ยมของโลก

            หนังสือเล่มนี้รวบรวมผลงานจึงเป็นสิ่งที่น่านำมาวิเคราะห์ ศึกษา และหยิบยกนำมาใช้ให้เข้ากับสมัยนิยม

4. ศิลปะลายรดน้ำ น. ณ ปากน้ำ

            ศิลปะลายรดน้ำในเมืองไทยเป็นฝีมือช่างที่สืบทอดกันมานาน รุ่งเรืองที่สุดในสมัยกรุงศรีอยุธยา เมื่อครั้งเสียกรุง พ.ศ. 2310 จึงได้ถูกทำลายสูญหายไปมาก แต่ฝีมืออันเอกอุไม่ได้ขาดหายไป ช่างทำลายรดน้ำที่ยังเหลือรอดมาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ได้สืบสานศิลปะลายรดน้ำนี้ได้อย่างยิ่งใหญ่ไม่แพ้สมัยก่อน

            หนังสือ “ศิลปะลายรดน้ำ” เหมาะอย่างยิ่งแก่ผู้สนใจค้นคว้าศึกษาลายรดน้ำของไทยโบราณ ซึ่งจะชี้ให้เห็นถึงวิวัฒนาการ แม่ไม้ลายไทย ตลอดจนกระบวนการแตกหน่อเติบโตจนกระทั่งมอดดับของฝีมือช่างทำลายรดน้ำสมัยต่างๆ

5. สมุดไทย บันทึกภูมิปัญญาและวัฒนธรรมสยาม

             องค์ความรู้มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมแต่โบราณหลากหลายสาขาได้รับการจดบันทึกลงใน “สมุดไทย” หรือ “สมุดข่อย” ถือเป็นสรรพตำราวิทยาการของชนชาติไทยตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาสืบมาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ นับเป็นวิธีหนึ่งที่จะสามารถถ่ายทอดสู่คนรุ่นหลังได้ สมุดไทยนั้นจะมีภาพประกอบให้เห็นในลักษณะของจิตรกรรมไทย องค์ความรู้ที่อยู่ในสมุดไทยมีคุณค่าสำคัญอย่างยิ่งต่อวิถีวัฒนธรรมชาวไทยและเป็นรากฐานความรู้ด้านวัฒนธรรมของชาติ 

             หนังสือ “สมุดไทย : บันทึกภูมิปัญญาและวัฒนธรรมสยาม” เล่มนี้จะรวบรวมเนื้อหาข้อมูล ทั้งในส่วนความเป็นมา ชนิดและขนาดสมุดไทย สมุดภาพจิตรกรรมไทย บันทึกวัฒนธรรมภูมิปัญญาไทย สมุดภาพไตรภูมิ สมุดมาลัย ชาดกและพุทธประวัติ ตำราองค์ความรู้ปัญญาไทย ตลอดจนภาพแสดงวัฒนธรรมด้านอื่นๆ ซึ่งจะช่วยให้สังคมได้ตระหนักถึงองค์ความรู้ที่อยู่ในสมุดไทย อันเป็นคุณค่าทางวัฒนธรรมที่สำคัญของชาติ

6. สถาปัตยกรรมพระบรมมหาราชวัง

            หนังสือเรื่อง สถาปัตยกรรมพระบรมมหาราชวัง ปรับปรุงจากผลงานวิจัยเรื่อง “การศึกษาวิวัฒนาการทางสถาปัตยกรรมในพระบรมมหาราชวังตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ.2325-2453” มีเนื้อหาข้อมูลทางด้านสถาปัตยกรรมของพระมหาปราสาท พระราชมณเฑียร พระที่นั่ง พระตำหนักและอาคารต่างๆ ที่ได้สร้างขึ้นตั้งแต่รัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 9 ทั้งที่ได้หมดสภาพไปแล้ว และยังคงสภาพอยู่ไว้โดยครบถ้วน เนื่องด้วนผลงานวิจัยนี้มีความยาวเพราะมีข้อมูลมาก จึงบางหนังสือนี้เป็น หนังสือชุด 2 เล่ม

7.รอยพระพุทธบาทในศิลปะเอเชียใต้และเอเชียอาคเนย์

            การนับถือบูชารอยพระบาทของพระพุทธเจ้านั้นพบเห็นได้ทั่วไปทั้งในอินเดีย ลังกา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีความเชื่อที่เชื่อกันว่าดินแดนบ้านเมืองของตนเป็นเขตศักดิ์สิทธิ์ซึ่งพระพุทธเจ้าเคยเสด็จมา เป็นที่สถิตสถาพรของพุทธศาสนาตามพุทธทำนาย  ที่ผ่านมาความรู้เรื่องศิลปะการสร้าง การบูชารอยพระพุทธบาทมีน้อยมาก หนังสือ “รอยพระพุทธบาทในศิลปะเอเชียใต้และเอเชียอาคเนย์” จึงได้แจกแจง รวบรวม ภาพตัวอย่าง นำเสนอในรูปแบบที่กระชับชวนติดตาม เหมาะอย่างยิ่งสำหรับผู้สนใจศึกษาค้นคว้าศิลปะไทยทั่วไป 

8. มรดกภูมิปัญญา จิตรกรรมฝาผนังสมัยรัตนโกสินทร์ (วัดราชสิทธาราม วัดสุวรรณราม และวัดทองธรรมชาติ)

            จิตรกรรมฝาผนังที่ได้สร้างสรรค์ไว้ตามพระอารามสำคัญต่างๆในประเทศไทย เป็นภูมิปัญญาที่แสดงความเลื่อมใสศรัทธาในพระพุทธศาสนา เป็นมรดกทางศิลปวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาหลายชั่วคน เป็นหลักฐานที่แสดงถึงความเจริญรุ่งเรื่องด้านศิลปกรรม ศาสนา และวัฒนธรรม อีกทั้งเรื่องราวในภาพจิตรกรรมยังสะท้อนถึงความคิด ความเป็นอยู่ ประเพณี สภาพสังคมและวัฒนธรรม ตลอดจนสภาพแวดล้อมของชุมชนในอดีต ปัจจุบันจิตรกรรมเหล่านั้นได้ลบเลือนสูญหายไปตามกาล หนังสือเรื่อง “มรดกภูมิปัญญา จิตรกรรมฝาผนังสมัยรัตนโกสินทร์” ได้รวบรวมองค์ความรู้ด้านมรดกทางวัฒนธรรมจิตรกรรมฝาผนังสมัยรัตนโกสินทร์ วัดราชสิทธาราม วัดสุวรรณราม และวัดทองธรรมชาติ โดยมีเนื้อหาสาระสำคัญ ประวัติความเป็นมา และเรื่องราวในภาพรวมของภาพจิตรกรรมฝาผนังภายในวัดนั้นๆ

9. พระราชธรรม พระราชประวัติ พระราชกรณียกิจ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

            หนังสือที่บอกเล่า พระราชกรณียกิจ พระราชประวัติของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งแต่วัยเยาว์ จนสิ้นรัชกาล โดยรวบรวมและเรียบเรียงด้วยภาษาและสำนวนที่เรียบง่าย มุ่งให้เป็นหนังสือที่เข้าใจง่าย แม้แต่บุคคลทั่วไปผู้ไม่ใช่นักวิชาการก็สามารถอ่านเข้าใจได้ง่าย และได้รับประโยชน์เต็มที่

10. หนังสือลายคราม

            ครื่องถ้วยจีนอย่างสยาม เป็นหนังสือที่ประกอบด้วยเนื้อหา และข้อสรุปบางประการเกี่ยวกับสุนทรียศาสตร์ ความสด ความสวยงาม และให้ทั้งความรู้ ความเพลิดเพลินตามเนื้อหาซึ่งประกอบไปด้วยรูปภาพ ซึ่งศิลปินยุคก่อนได้เขียนบันทึกตามจารีตประเพณี คตินิยม และความเชื่อ ลวดลายสีสันที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ ควรค่าแก่การศึกษาค้นคว้าอย่างยิ่ง

11. ธนบุรี

            ธนบุรีเป็นเมืองราชธานีเก่า ที่ประกอบด้วยคนหลายชาติหลายภาษา ซึ่งอยู่ร่วมกันได้อย่างผสมกลมกลืน โดยยังคงรักษาวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของกลุ่มตนไว้ได้ ทั้งฝั่งธนยังเป็นแหล่งสะสมและสืบต่องานศิลปะแขนงต่างๆ จนเกิดเป็นย่านเชี่ยวชาญเฉพาะ เช่น บ้านบุตีขันลงหิน บ้านช่างหล่อหล่อพระ บ้านลาวทำขลุ่ย บ้านแขกบางกอกน้อยทำที่นอน เป็นต้น หนังสือ “ธนบุรี” มีเนื้อหาสาระรวบรวมข้อมูลวัฒนธรรมประเพณีของธนบุรี ไม่ว่าจะเป็นศิลปกรรมด้านต่างๆ ประเพณี สังคมวัฒนธรรม ชุมชน ความเชื่อ ศาสนา

12. ประวัติศาสตร์กรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 - รัชกาลที่ 3

            หนังสือประวัติศาสตร์กรุงรัตนโกสินทร์ เป็นผลงานของคณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทย โดยแบ่งการเขียนออกเป็นยุคและสมัยเริ่มตั้งแต่ชนชาติไทยซึ่งมีภูมิลำเนาเดิมอยู่ในตอนใต้ของประเทศจีน แล้วเคลื่อนย้ายลงมาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ มีเนื้อหาสาระ  ตลอดจนได้จัดหาภาพบุคคล ภาพสถานที่ที่เกี่ยวข้อง แผนผังแผนที่และภาพเหตุการณ์มาลงประกอบไว้ด้วย

13. ตำนานเขตจอมทอง เรื่องเล่าผู้เฒ่าผู้แก่ในเขตจอมทอง

            เขตจอมทองตั้งอยู่ฝั่งธนบุรี ด้วยทำเลที่มีแม่น้ำเจ้าพระยาไหลผ่าน จึงมีความผูกพันกับสายน้ำ เช่นคลองด่านและคลองสนามชัย ซึ่งทั้งสองคลองนั้นเป็นคลองประวัติศาสตร์ ที่มีเรื่องเล่าขานกันมาจากอดีตถึงปัจจุบัน ในเขตจอมทองมีสถานที่ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์วัฒนธรรมมากมาย เช่น วัด โบสถ์ มัสยิด กลุ่มอนุรักษ์วัฒนธรรมการแสดงโขนจิ๋ว และอีกมากมาย หนังสือเล่นนี้ได้รวบรวมเรื่องราวต่างๆ ข้อมูลที่น่าสนใจ จัดพิมพ์รูปเล่มมีภาพประกอบสีตลอดทั้งเล่ม เหมาะอย่างยิ่งแก่ผู้ที่สนใจศึกษาวัฒนธรรมชุมชนอันเก่าแก่ที่สืบต่อเอกลักษณ์จากรุ่นสู่รุ่น

14. ถ่ายภาพท่องเที่ยว

            หนังสือ “ถ่ายภาพท่องเที่ยว” จัดทำขึ้นเพื่อฉลองในวาระที่หนังสือชุดนี้อายุครบ 40 ปี โดยตั้งใจให้เป็นคู่มือที่สร้างแรงบันดาลใจและใช้งานได้จริง ซึ่งเนื้อหาจะกล่าวถึงเรื่องหลักๆที่นักถ่ายภาพควรรู้ เช่น แสงและองค์ประกอบภาพ รวมถึงสิ่งน่ารู้เกี่ยวกับตัวกล้อง เช่น เลนส์ การวัดแสง ฯลฯ นอกจากนี้ยังได้บอกถึงปฏิทินรอบโลกให้คำแนะนำว่ามีอะไรน่าสนใจเกิดขึ้นที่ไหนบ้างในแต่ละเดือน ให้คำแนะนำตั้งแต่ก่อนออกเดินทางจนถึงขั้นตอนหลังจากถ่ายรูปเสร็จแล้ว เช่น การจัดเก็บไฟล์ ปรับแต่งรูปภาพ การนำเสนอในเว็บไซต์ และขายผลงาน

ขอบคุณข้อมูลจาก ห้องสมุดวัดราชโอรสาราม