มรดกทางดนตรีคลาสสิก กับการขับเคลื่อน Soft Power ออสเตรีย

หาก ‘ดนตรี’ คือภาษาของหัวใจ โลกทั้งใบคงนิยามเสียงหัวใจของดนตรีคลาสสิกไว้ที่ประเทศออสเตรีย โดยเฉพาะที่เวียนนา เมืองหลวงที่เป็นดั่งศูนย์กลางของดนตรีและศิลปะมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 18 ดนตรีคลาสสิกและโอเปราจึงเป็นเหมือนมรดกทางวัฒนธรรม ที่ปัจจุบันได้กลายเป็นหนึ่งในเครื่องมือ Soft Power ที่ทรงพลังของออสเตรีย ซึ่งสะท้อนถึงวัฒนธรรมอันลึกซึ้งและประวัติศาสตร์อันยาวนานออสเตรียมีชื่อเสียงในฐานะบ้านเกิดของคีตกวีระดับโลก เช่น โมสาร์ต (Mozart) และเบโธเฟน (Beethoven) ดนตรีคลาสสิกจึงเป็นสัญลักษณ์ของ ความหรูหราและความประณีตทางวัฒนธรรม

ปัจจัยที่ทำให้เวียนนาเป็นศูนย์กลางการสร้างสรรค์และถ่ายทอดดนตรีคลาสสิก

รากฐานประวัติศาสตร์ กรุงเวียนนาได้รับเลือกให้เป็นศูนย์กลางทางการเมืองและวัฒนธรรมของยุโรปกลาง ชนชั้นสูงและราชวงศ์ต่างอุปถัมภ์นักประพันธ์และศิลปินชั้นนำ ทำให้เกิดวังวนแรงบันดาลใจและการสร้างสรรค์ที่ขับเคลื่อนวงการดนตรีทั้งในท้องถิ่นและระดับโลก

สถาบันดนตรีที่ทรงพลัง เวียนนาเป็นที่ตั้งของสถาบันดนตรีชั้นนำอย่างโรงโอเปราเวียนนา (Vienna State Opera) วงออร์เคสตราฟีลฮาร์โมนิกแห่งเวียนนา (Vienna Philharmonic Orchestra) และหอแสดงคอนเสิร์ตมูสิกแฟร์ไรน์ (Musikverein) รวมถึงมหาวิทยาลัยดนตรีและศิลปะการแสดงแห่งเวียนนา (Universität für Musik und darstellende Kunst Wien) สถาบันเหล่านี้ล้วนเป็นรากฐานการบ่มเพาะศิลปินรุ่นใหม่อย่างต่อเนื่อง

บรรยากาศเมืองที่อุดมไปด้วย ‘เสียงเพลง’ หนึ่งในมนต์เสน่ห์ที่ยิ่งใหญ่ของเวียนนา คือ ‘ซาวด์สเคป’ ที่แทรกซึมอยู่ทุกอณูของเมือง ตั้งแต่คาเฟ่โบราณที่มีเปียโนสดมอบบรรยากาศคลาสสิก ไปจนถึงการแสดงดนตรีกลางแจ้งในจัตุรัส เทศกาลดนตรีอย่าง Salzburg Festival หรือคอนเสิร์ตปีใหม่ Vienna Philharmonic New Year’s Concert ต่างกลายเป็นแรงดึงดูดนักท่องเที่ยวและคนรักเสียงเพลงจากทั่วโลก

การส่งต่อและปลูกฝังวัฒนธรรมดนตรีตั้งแต่เยาว์วัย ให้ความสำคัญกับการส่งต่อวัฒนธรรมผ่าน ‘ระบบการศึกษาทางดนตรี’ อันเข้มแข็ง เด็กๆ ส่วนใหญ่ได้เรียนรู้ดนตรีและเข้าร่วมวงออร์เคสตราต่างๆ ตั้งแต่ยังเล็ก ทั้งในโรงเรียนดนตรีและโปรแกรมของชุมชน สิ่งนี้ทำให้วัฒนธรรมเพลงคลาสสิกถูกเชื่อมโยงกับชีวิตคนโดยตรง ก่อให้เกิดศิลปินคุณภาพและผู้ชมที่มีความรู้ ต่อยอดแรงบันดาลใจและความชื่นชมสู่รุ่นต่อรุ่น

ในปี 2025 ออสเตรียเดินหน้าขยายเวทีและบทบาทของดนตรีคลาสสิกไปสู่ระดับนานาชาติอย่างชัดเจน ด้วยบทบาทเชิงรุกทั้งในด้านการแสดง การแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม และนวัตกรรมการสื่อสารศิลปะระหว่างประเทศ อาทิ

เครือข่ายสถาบันวัฒนธรรมต่างประเทศ (Austrian Cultural Forums)

• ออสเตรียมีสถาบันวัฒนธรรมกระจายถึง 31 เมืองใหญ่ใน 25 ประเทศ เช่น โตเกียว เซาเปาโล นิวยอร์ก นิวเดลี และบัวโนสไอเรส
• สถาบันเหล่านี้จัดคอนเสิร์ต นิทรรศการ เวิร์กช็อปแนะนำดนตรีออสเตรียแก่สาธารณชนทั่วโลก พร้อมเชิญอาจารย์ นักดนตรี และวงออร์เคสตราอายุน้อยจากออสเตรียไปแสดงและแลกเปลี่ยน
• ก่อตั้ง Mozart Choir of India วงประสานเสียงเยาวชนอายุ 8-14 ปี ในนิวเดลี ภายใต้การสนับสนุนของสถาบันวัฒนธรรมออสเตรียประจำนิวเดลี คณะนี้นำเสนอเพลงคลาสสิกยุโรปอย่างมีชีวิตชีวาในเวทีสำคัญทั้งในอินเดียและออสเตรีย เชื่อมโยงสองชาติผ่านพลังเสียงและกิจกรรมแลกเปลี่ยนทางศิลปะ

ทัวร์คอนเสิร์ตออร์เคสตราเวียนนา (Vienna Philharmonic World Tour)

• ปี 2025 วง Vienna Philharmonic Orchestra ออกทัวร์ในอเมริกาใต้ (บราซิล อาร์เจนตินา) ภูมิภาคบอลติก (ลัตเวีย เอสโตเนีย) และเอเชีย (ญี่ปุ่น เกาหลีใต้) จัดแสดงในสถานที่มรดกโลกและหอประชุมสำคัญของแต่ละประเทศ ผู้ชมและสื่อท้องถิ่นต่างชื่นชมในคุณภาพศิลปะและการสร้างสะพานเชื่อมระหว่างวัฒนธรรม

เทศกาลดนตรีคลาสสิกระหว่างประเทศ (Global Classical Music Festivals)

• ออสเตรียร่วมมือกับเทศกาลดนตรีระดับโลก เช่น La Folle Journée (ญี่ปุ่น) Festival Internacional de Música Clásica (เปรู) และ Baltic Musical Bridges (ลัตเวีย) สนับสนุนวงดนตรีและศิลปินจากออสเตรียเข้าร่วมแสดงและอบรมเยาวชนท้องถิ่น

โครงการแลกเปลี่ยนทางการศึกษาดนตรี (Music Education Exchange Programmes)

• มหาวิทยาลัยดนตรีและศิลปะการแสดงแห่งนครเวียนนา ส่งนักศึกษาและคณาจารย์ไปฝึกสอนและจัดเวิร์กช็อปร่วมกับมหาวิทยาลัยคู่สัญญาในประเทศญี่ปุ่นและบราซิล พร้อมต้อนรับนักเรียนแลกเปลี่ยนกลับมายังออสเตรีย

เครือข่ายห้องสมุดและทรัพยากรดนตรี (Austrian Libraries Network)

• ออสเตรียสนับสนุนการตั้ง ‘ห้องสมุดดนตรีออสเตรีย’ ในสถาบันการศึกษา และศูนย์วัฒนธรรม 25 ประเทศ แปลโน้ตเพลงและงานวิเคราะห์ดนตรีคลาสสิกสู่ภาษาท้องถิ่น เพิ่มการเข้าถึงองค์ความรู้ใหม่ๆ แก่เยาวชนและสังคมทั่วไป

มรดกดนตรีคลาสสิกของออสเตรียไม่ได้เป็นเพียงประวัติศาสตร์ แต่กลายมาเป็นการขับเคลื่อนดนตรีคลาสสิกให้ดำเนินอยู่ใน ‘ทุกมิติของ Soft Power’ ฝังรากลึกผ่านสถาบัน การศึกษา เครือข่ายนักสร้างสรรค์ และชุมชนผู้รักเสียงเพลงในทุกทวีป ทำให้อัตลักษณ์และแบรนด์ดนตรีของออสเตรีย ‘ฟัง’ ได้ในหัวใจคนทั่วโลก

ข้อมูลอ้างอิง :

• whc.unesco.org/en/list/1033/
• www.bmeia.gv.at/acf-new-delhi/about-us/austrian-cultural-fora-worldwide
• www.bmeia.gv.at/acf-new-delhi/events-activities/mozart-choir
• www.wienerphilharmoniker.at/en/
• www.wiener-staatsoper.at/en/