Intentional Serendipity ทักษะสร้างโอกาสโดยบังเอิญ

แนวคิด “เซอร์เรนดิปิตี้” (serendipity) หมายถึง การค้นพบสิ่งมีค่าหรือประสบความสำเร็จโดยบังเอิญ ซึ่งหลายคนเข้าใจว่ามันคือโชคหรือเรื่องฟลุ๊กที่เกิดขึ้นโดยสุ่ม แต่ในโลกแห่งนวัตกรรมและการเปลี่ยนแปลง “เซอร์เรนดิปิตี้” ไม่ใช่เพียงโชคที่รอให้มาหาเท่านั้น หากแต่เป็นทักษะที่ “สร้างโอกาสในสิ่งที่ไม่ได้คาดหวัง” หรือที่เรียกว่า Intentional Serendipity คือ “การสอนให้โชคมีตัวตน” ด้วยการเตรียมความพร้อมทั้งทางความคิดและสภาพแวดล้อม เพื่อซึมซับและฉวยใช้โอกาสจากเหตุการณ์ที่ดูเหมือนจะเกิดจากความบังเอิญ

เซอร์เรนดิปิตี้กับ Intentional Serendipity

    เซอร์เรนดิปิตี้ ตามพจนานุกรมอังกฤษ Oxford คือ “เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นและพัฒนาขึ้นโดยบังเอิญในทางที่ดีหรือเป็นประโยชน์” แต่การจะฉวยใช้ประโยชน์จากเหตุการณ์ดังกล่าวอย่างแท้จริง จำเป็นต้องมี “ความตั้งใจ” ที่แฝงอยู่ใน “ความบังเอิญ” จึงเกิดคำว่า Intentional Serendipity หรือ “เซอร์เรนดิปิตี้โดยตั้งใจ” บางคนเปรียบเทียบว่า นี่คือการเพาะเมล็ดพันธุ์แห่งความต้องการและโอกาสใหม่ ๆ ไว้รอบตัว โดยคอยสังเกตและเรียนรู้จากความเปลี่ยนแปลงที่อาจเกิดขึ้นในแต่ละวัน ไม่รอคอยแต่โชคที่มาถูกที่ถูกเวลา แต่เตรียมพื้นที่ให้กับโชคเสมอ

Intentional Serendipity ในทางปฏิบัติ

    Steve Jobs ผู้ก่อตั้ง Apple ไม่ได้ตั้งใจจะคาดการณ์ว่าการเรียนวิชาคาลลิกราฟี (การเขียนตัวอักษรอย่างศิลป์) จะนำมาซึ่งฟอนต์แสนสวยบนคอมพิวเตอร์ Macintosh ที่เราใช้กันทุกวันนี้ ความจริงแล้วเขาเรียนเพราะความอยากรู้อยากเห็นเท่านั้น แต่การที่ Jobs อยู่ในสถานะ “บุคคลที่เปิดรับและสนใจสิ่งใหม่” ทำให้เขาเกิดมุมมองด้านดีไซน์ที่แตกต่างและสุดท้ายเปลี่ยนวงการออกแบบ กรณีนี้ชี้ให้เห็นว่า โอกาสที่ดูเหมือน “บังเอิญ” นั้นจริง ๆ เกิดจาก “ความตั้งใจ” ที่จะเปิดรับสิ่งใหม่ ไม่ได้มาโดยสุ่ม

    ในทางวิทยาศาสตร์ CRISPR เทคโนโลยีตัดแต่งยีนที่เปลี่ยนหน้าประวัติศาสตร์ของชีววิทยา เกิดจากความสนทนา “ไม่ได้นัดหมาย” ของนักวิทยาศาสตร์จากต่างสาขาในงานสัมมนา แต่การที่ทั้งคู่เปิดใจพูดคุยและแลกเปลี่ยนมุมมอง ทำให้เกิดการค้นพบครั้งใหญ่ ผลลัพธ์เหล่านี้ล้วน “ไม่ได้ถูกนัดหมาย” แต่ “ถูกรองรับ” ด้วยสภาพแวดล้อมที่เปิดกว้างและมีเป้าหมายในใจ

เซอร์เรนดิปิตี้คือ “โชค” หรือ “การสร้างโอกาส”

    เซอร์เรนดิปิตี้ดี ๆ ไม่ได้เกิดโดยสุ่ม หากแต่เกิดในสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการค้นพบ เช่น ความหลากหลายของทีมงาน สถานที่ที่ส่งเสริมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ วัฒนธรรมที่เคารพความแตกต่างและเปิดรับความฉีกแหวกแนว ดังนั้น “เซอร์เรนดิปิตี้” จึงถูกออกแบบได้ ไม่ใช่ความโชคที่เราอาจรอคอยได้แค่ครั้งเดียวในชีวิต

    นักวิจัยด้านพฤติกรรม พบว่า “เซอร์เรนดิปิตี้” ที่แท้จริงมีความต่อเนื่องและสามารถถอดแบบซ้ำได้ ถ้าองค์กรหรือบุคคลเรียนรู้ที่จะ “สังเกตสิ่งผิดปกติ” “ทดลองแนวคิดแปลกใหม่” และ “เปิดใจรับข้อเสนอที่ดูจะไม่เกี่ยวข้องกับงาน” อย่างต่อเนื่อง จะพบว่านวัตกรรมไม่ใช่สิ่งที่เกิดจากแค่โชคครั้งเดียว แต่เป็น “วัฒนธรรม” ที่ปลูกฝังให้ทุกคนพร้อมรับความเปลี่ยนแปลงเสมอ

หลักการสำคัญของ Intentional Serendipity

    • เปิดรับความหลากหลาย คนที่มองโลกแบบ Black and White มักจะไม่เห็นโอกาส ซึ่งจะพบอยู่ระหว่างกลางเสมอ

    • ตื่นตัวและพร้อมปรับเปลี่ยน แม้ว่าจะมีแผนที่ชัดเจน แต่ต้องพร้อมเปลี่ยนแปลงแผนให้ตรงกับสถานการณ์ใหม่ที่เกิดขึ้นเสมอ

    • สร้างวินัยในความอยากรู้อยากเห็น กระตุ้นให้เกิด “การสังเกต” และ “ถามคำถาม” ในสิ่งที่ไม่คุ้นเคย

    • ก่อให้เกิดวัฒนธรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ สร้างสถานที่และบรรยากาศที่เอื้อต่อการพบปะ แลกเปลี่ยนมุมมองที่หลากหลาย ไม่จำกัดเฉพาะคนในทีมเดียวกัน

    • มีความตั้งใจและเป้าหมาย วางแผนและรู้ว่าต้องการอะไร แต่ไม่ยึดติดกับแผนจนเกินไป สามารถยืดหยุ่นและเปลี่ยนใจตามข้อมูลใหม่

ประโยชน์ของ Intentional Serendipity

    • เพิ่มโอกาสค้นพบนวัตกรรมใหม่ การที่ทุกคนในองค์กรไม่ปิดกั้นมุมมองใหม่ ๆ ช่วยให้เกิดไอเดียเพียบ

    • เสริมสร้างความยืดหยุ่นในการทำงาน พร้อมรับมือกับความเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นธรรมชาติ

    • กระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิต อยากรู้อยากเห็น ทำให้พัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง

    • สร้างความแตกต่างในตลาด องค์กรที่กล้าคิดต่าง จะสร้างสรรค์สินค้า บริการ หรือโซลูชันใหม่ ๆ ที่คู่แข่งไม่อาจคาดเดา

    Intentional Serendipity คือ “ศิลปะของการเปลี่ยนโชคให้กลายเป็นโอกาส” โดยทำให้เซอร์เรนดิปิตี้กลายเป็น “วัตรปฏิบัติ” ไม่ใช่แค่ “เรื่องบังเอิญ” เท่านั้น ในสถานที่ทำงาน ทุกคนต้องสร้างวัฒนธรรมที่เปิดกว้าง ฟังเสียงแปลกใหม่อยู่เสมอ และพร้อมเปลี่ยนแปลงเมื่อพบสิ่งที่ดีกว่า แม้ว่าจะไม่ได้วางแผนไว้ตั้งแต่แรกก็ตาม

    เซอร์เรนดิปิตี้ที่แท้จริงเกิดได้บ่อยครั้ง เมื่อเรามอบพื้นที่ให้กับ “ความบังเอิญ” และ “มุมมองใหม่” อย่างตั้งใจ โดยไม่รอคอย “โชค” ให้มาพบแต่ทำให้ “ใจ” และ “สถานที่” เป็นจุดฟักตัวของโอกาสใหม่ ๆ อยู่เสมอ

แหล่งอ้างอิง :

                    - The Construction Zone: Intentional Serendipity – Unpacked!


                    - LinkedIn: Intentional Serendipity: Power for Positive Change


                    - The Construction Zone: Intentional Serendipity


                    - Fast Company: Serendipity leads to creative breakthroughs


                    - LinkedIn: The Power of Serendipitous Thinking


                    - Respect Serendipity: Serendipity Unleashed

                    #OKMDCREATOR #OKMD #KnowledgePortal #กระตุกต่อมคิด #KnowledgeSharing #21stCenturySkills