Future Foresight ทักษะการมองเห็นอนาคตและวางกลยุทธ์
Future Foresight ทักษะการมองเห็นอนาคตและวางกลยุทธ์
ในโลกที่ภาวะ ความไม่แน่นอน (Uncertainty) ความซับซ้อน (Complexity) ปริมาณข้อมูลมหาศาล (Big Data) และ ความเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว (Acceleration) กลายเป็น “เรื่องปกติ” การวางแผนธุรกิจโดยอาศัยข้อมูลในอดีตเพียงอย่างเดียวไม่เพียงพออีกต่อไป ทักษะ Future Foresight หรือ “การมองอนาคตเชิงกลยุทธ์” จึงกลายเป็นหนึ่งในสมรรถนะสำคัญของทั้งผู้นำองค์กร ผู้ประกอบการ และบุคลากรยุคใหม่ ที่ช่วยให้มองเห็นแนวโน้ม เทรนด์ และผลกระทบจากปัจจัยภายนอกหลากหลาย เพื่อเตรียมแผนรับมือล่วงหน้า วางกลยุทธ์ที่ยืดหยุ่น และสร้างองค์กรที่อยู่รอดในระยะยาว
Future Foresight คืออะไร
Future Foresight (หรือ Strategic Foresight) คือ ศาสตร์และศิลป์ของการขยายกรอบคิด เพื่อคาดการณ์ กวาดสายตา สำรวจ และตีความความเปลี่ยนแปลงในอนาคตที่อาจเกิดขึ้น โดยไม่จำกัดอยู่ที่ “การพยากรณ์” แบบเดิมที่อาศัยข้อมูลในอดีตเป็นหลัก แต่เน้น การสำรวจทุกความเป็นไปได้ (Alternative Futures) เพื่อเตรียมพร้อมรับมือกับความไม่แน่นอนและความซับซ้อนของโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
ตามข้อมูลของ Deloitte การมองอนาคตเชิงกลยุทธ์ (Future Foresight) เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้องค์กรคลี่คลายความมืดมนของอนาคต ระบุแนวโน้มข้ามสาขาวิชา (Cross-sectoral Trends) และประเมิน “เหตุการณ์ที่ไม่คาดคิดแต่มีผลกระทบสูง” (Wild Cards) เพื่อเสริมสร้างความแข็งแกร่งและความยืดหยุ่นของธุรกิจ ขณะที่ Futures Platform ระบุว่า Strategic Foresight คือปรัชญาที่ใช้ข้อมูลหลากหลาย ทั้งเทรนด์ทางเทคโนโลยี เศรษฐกิจ สังคม การเมือง และสิ่งแวดล้อม มาเป็นฐานเพื่อสร้างทางเลือกเชิงกลยุทธ์ที่ทันสมัย ตรงเป้า และอนุมานได้จากสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา
กระบวนการสำคัญของ Future Foresight
งานวิจัยและแนวทางจาก Futurice ได้จัดทำ “กระบวนการ Foresight 4 ขั้นตอน” ที่องค์กรสามารถนำไปปรับใช้ดังนี้
1 Inputs & Strategic Intelligence: สำรวจและรวบรวมข้อมูลเชิงลึกจากทุกแห่ง พร้อมวิเคราะห์ว่าปัจจุบันเกิดอะไรขึ้น
2 Foresight Work & Analysis: ตีความข้อมูลที่ได้ ค้นหาแนวโน้ม และสำรวจความเป็นไปได้ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
3 Outputs: รายงานผลการวิเคราะห์ว่าองค์กรควรเตรียมรับมืออย่างไรในสถานการณ์ที่หลากหลาย
4 Strategy Development & Planning: นำผลวิเคราะห์มาใช้ในการวางแผนกลยุทธ์ระยะยาวที่มีความยืดหยุ่นสูง
4strat เสริมว่า Strategic Foresight ช่วยให้องค์กร “มองเห็น” อนาคตที่เหมาะกับตนเอง แบ่งเป็น Preferred Futures (อนาคตที่ต้องการ), Possible Futures (อนาคตที่เป็นไปได้), และ Plausible Futures (อนาคตที่มีโอกาสเกิดขึ้นจริง) เพื่อเลือกกลยุทธ์ที่เหมาะสมที่สุด และพร้อมปรับเปลี่ยนเมื่อสถานการณ์เปลี่ยนไป
ประโยชน์ของ Future Foresight สำหรับองค์กร
• คาดการณ์และเตรียมรับมือกับความเสี่ยง: การมองอนาคตเชิงกลยุทธ์ช่วยให้พบจุดอ่อนและช่องโหว่ของธุรกิจก่อนจะเกิดวิกฤต ส่งเสริมการสร้างระบบป้องกันและลดผลกระทบจากความเปลี่ยนแปลง
• ค้นหาโอกาสและสร้างนวัตกรรม: เมื่อมองเห็นแนวโน้มใหม่ องค์กรสามารถพัฒนา/ปรับเปลี่ยนผลิตภัณฑ์ บริการ หรือโมเดลธุรกิจให้ตรงกับความต้องการในอนาคต
• วางกลยุทธ์ที่ยืดหยุ่น: กลยุทธ์ที่มาจากการมองอนาคตรอบด้านจะยืดหยุ่น ปรับเปลี่ยนได้ทันเหตุการณ์ ไม่ยึดติดกับกรอบคิดเดิม[5,
• สร้างวัฒนธรรมการเรียนรู้และพัฒนาอย่างต่อเนื่อง: การฝึกคิดแบบ Future Foresight สร้าง Mindset ที่เปิดกว้าง ยอมรับความเปลี่ยนแปลง และพร้อมปรับตัวอย่างสร้างสรรค์
• เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน: องค์กรที่มองไกลกว่าเรื่องในปัจจุบันจะสามารถเติบโตก้าวกระโดด แซงหน้าคู่แข่งที่ยังติดกับกรอบเดิม
เครื่องมือและเทคนิคที่สำคัญ
• Scenario Planning: การสร้างสถานการณ์สมมติหลายรูปแบบ วิเคราะห์ความสัมพันธ์และผลกระทบ เพื่อทดสอบความแข็งแกร่งของกลยุทธ์ในแต่ละสถานการณ์
• Trend Analysis: สำรวจและวิเคราะห์เทรนด์สำคัญที่ส่งผลต่ออุตสาหกรรมและธุรกิจ
• Environmental Scanning: สแกนปัจจัยภายนอกที่อาจกระทบต่อธุรกิจ เช่น กฎหมายใหม่ เทคโนโลยีเกิดใหม่ การเปลี่ยนพฤติกรรมผู้บริโภค
• Wild Card Scenario: วิเคราะห์เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นยาก แต่ผลกระทบสูง เพื่อเตรียมแผนรับมือฉุกเฉิน
• Data-Driven Foresight: ใช้ข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data) และ AI เพื่อตรวจจับสัญญาณอ่อน (Weak Signals) และมุมมองใหม่ ๆ
ข้อคิดสำหรับผู้ที่สนใจพัฒนาทักษะ Future Foresight
• เปลี่ยนแปลงกรอบความคิด: ไม่ยึดติดกับสถานการณ์ในปัจจุบัน หรือแนวโน้มที่คิดว่าน่าจะเกิดขึ้น
• เปิดรับข้อมูลข้ามสาขา: ข้อมูลจากสังคม เทคโนโลยี เศรษฐกิจ การเมือง สิ่งแวดล้อม ล้วนส่งผลต่อธุรกิจและชีวิต
• ฝึกวิเคราะห์และตีความอย่างสร้างสรรค์: ฝึกตั้งคำถามหาแนวโน้มและความสัมพันธ์ของเหตุการณ์ต่าง ๆ
• ปลูกฝังวัฒนธรรมการเรียนรู้ร่วมกัน: เชิญผู้เชี่ยวชาญหลายแขนงมาร่วมระดมสมองและแลกเปลี่ยนมุมมอง
• ปรับแผนกลยุทธ์ตลอดเวลา: ทบทวนและปรับแผนตามสถานการณ์ใหม่อย่างรวดเร็วและต่อเนื่อง
บทสรุป
Future Foresight ไม่ใช่แค่ “การพยากรณ์อนาคต” แต่คือ “ทักษะที่จำเป็นสำหรับผู้นำและองค์กร” ที่ต้องการเติบโตอย่างยั่งยืนและแข่งขันในโลกที่เปลี่ยนเร็ว แม้ความไม่แน่นอนจะไม่เคยหายไปจากแผนที่โลกสมัยใหม่ แต่การฝึกฝนมองอนาคตเชิงกลยุทธ์จะช่วยให้แต่ละคนและแต่ละองค์กร “มองไกล วางแผนรอบด้าน และรับมือกับทุกความเสี่ยงได้อย่างมั่นใจ”
แหล่งอ้างอิง
Futurice: Foresight methods and strategic planning
Deloitte: Future Foresight – Definition and Application
LegacyInnova: Future Foresight – Tools and Stages
Futures Platform: What is Strategic Foresight?
Business Case Studies: What is Strategic Foresight?
4strat: Strategic Foresight – Future Scenarios & Decision-Making
MaRS Startup Toolkit: Strategic foresight for SMEs and startups
Tech4Future: Strategic Foresight – Definition and Purpose
Wikipedia: Strategic foresight
#OKMDCREATOR #OKMD #KnowledgePortal #กระตุกต่อมคิด #KnowledgeSharing #21stCenturySkills
ความรู้ในหมวดหมู่เดียวกัน
